محمدرضا فروزان - کارشناس ارشد شرکت سهامی آب منطقه ای مازندران
مهدی ماهرانی - کارشناس ارشد شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس

شرایط آب و هوایی مناطق شمالی کشور به نحوی استکه امکان اجرای عملیات خاکی در طول سال با محدودیت قابل توجهی روبرو می باشد. لذا از این نظر اجرای کانال های که نیازمند خاکریزی می باشند با مشکلات عدیده ای مواجه می گردد. به طور کلی با توجه به امار موجود تنها 8 ماه فصل کاری موثر را می توان برای کارهای خاکی محسوب نمود. شروع همزمان چندین پروژه در سطح منطقه باعث کمبود مصالح مورد نیاز خاکریزی و در نتیجه مسافتهای حمل افزایش پیدا نموده است که به طور کلی این دو از عوامل محدود کننده بسیار موثر در اجرای طرح در حال حاضر می باشند. مسایل دیگری به جز شرایط آب و هوایی مانند کیفیت ساخت، مدیریت اجرایی، استملاک اراضی، عملیات بهره برداری و نگهداری، منابع قرضه و مسایل زیست محیطی، ابنیه های مورد نیاز ارتباط کرت، تلفات انتقال آب و مسایل اقتصادی نیز در روش و نحوه اجرای کانال های در سطح منطقه قابل بررسی و بحث می باشند و هر یک در انتخاب اجرای کانال ها به روش های درجا و پیش ساخته در منطقه تاثیر بسزایی داشته و خواهند داشت. در این مقاله برای شبکه آبیاری و زهکشی تجن تعداد 3 کانال درجه 2 نمونه در واحدهای عمرانی مختلف این طرح انتخاب و پس از برآورد احجام کار نسبت به برآورد هزینه های اجرایی هر یک در سه گزینه به شرح زیر اقدام شده است: گزینه اول: ساخت کانال ها به صورت درجا با مقطع ذوزنقه گزینه دوم: ساخت کانال ها به صورت کانال های نیم دایره پیش ساخته گزینه سوم: ساخت کانال ها به صورت نیم بیضی به روش کارگاهی نتایج مطالعات اقتصادی نشان داده است که از نظر اقتصادی اجرای کانال های درجه 2 در این طرح به صورت نیم بیضی دارای هزینه کمتری بوده و اجرای کانال به صورت درجا دارای هزینه اجرایی بیشتری می باشد. گزینه های فوق از دید موارد و پارامترهای مختلف فنی که در بالا ذکر شد نیز مورد بحث و مقایسه قرار گرفته اند.