علیرضا رضایی - کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی، پایگاه ملی دادهای علوم زمین کشور

بررسی و مطالعه اثرات زمین بر سازه ها ، پیش از ساخت و رفتـار زمـین پـس از احـداث سـازه بـه عنـوان یکـی از مسائل پایه ای و مهم مطرحمی باشند که عدم توجه کافی به آنها می تواند سبب خسارتهای مالی و جانی بسیار گردد . حفظ و نگهداری سازه های مهندسی دارای اهمیت فراوانی می باشد، در این میان سد ها به سبب نقش حیاتی در تامین آب شرب و کشاورزی از جایگاه ویژه ی برخوردارند ، و این موضوع در کلان شهر تهر ان به سبب اقلیم نیمه خـشک و جمعیـت زیـاد دارای حساسیت زیادی است . زمینلغزش ها به عنوان یکی از بلایای طبیعی شناخته شده در کـشور همـه سـاله سـبب آسـیب های فراوانی به خطوط انتقال انرژی، راههای ارتباطی و سازه های عمرانـی مـی شـود، ولـی بـا ایـن حـال یکـی از مـدیریت پذیرترین رخدادهای طبیعی پنداشته می گردد . رویداد تدریجی لغزش زمین در دامنه جنوبی مشرف به دریاچه سد لتیان درتاریخ بیست و ششم اسفند ماه 1384 آغـاز شـده و به گفته ساکنان محلی تا هفته اول فروردین یک هزار و سیصد و هشتاد و پـنج ادامـه داشـته اسـت . پهنـه آسـیب دیـده در مختصات جغرافیایی 51/68 طول شمالی و 35/79 عرض خاوری واقع شده و در حدود 400 متر بالاتر از تـاج سـد، درکنـار جاده آسفالته دسترسی به سد قرار گرفته است . حرکت زمین در ایـن ناحیـه باعـث آسـیب رسـاندن بـه جـاده آسـفالته کنـار دریاچه شده به طوری که موجب بالا آمدگی جاده همراه با ترک خوردگی آسفالت و تخریب آن گردیـده کـه در نتیجـه آن که تردد در جاده به سختی صورت می پـذیرد . در بازدیدهای متعدد کارشناسان گروه بلایای طبیعی پایگـاه دا ده های علوم زمین کشور و نیز بررسی عکسهای هوایی سال های متوالی از پهنه آسیب دیده، نـشان داد پهنـه ی مورد بررسی بخشی از یک توده مورن بوده که چندین زمینلغزش قدیمی نیز در منطقه رخداده است . در مطالعات از این دست پس از گرد آوری داده های مورد نیاز و آماده سازی آنها در سامانه ی اطلاعـات جغرافیـایی ، ایـن اطلاعات می بایست مورد پردازش قرار گیرند . نتیجه این عمل نقشه هایی است که به آنها نقشه های نشانگر اطلاق می شود . بدین منظور پس از نقشه زمین شناسی منطقه ، نقشه گسلهای بنیادی و کـواترنری در نهایـت نقـشه پهنـه بنـدی زمینلغـزش در حالت خشک و اشباع تهیه گردید . این نوشتار می کوشد به بررسی علل رخداد زمین لغزش در پهنه آسیب دیده پرداخته و در ادامه راهکارهای مناسب جهت پایداری و تثبیت توده متحرک را بیان سازد .

زمینلغزش، سد لتیان، پهنه آسیب دیده، لغزش دامنه ای