عبدالعلی غفاری - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور

خشکسالی همانند ترسالی جزئی از اقلیم نرمال هر منطقه است که به طور طبیعی در هر جای دنیا اتفاق می افتد. وقوع خشکسالی های اخیر، آسیب پذیری کلیه مناطق جمهوری اسلامی ایران با در برابر طولانی شدن دوره کاهش بارندگی به معرف نمایش گذاشت. بطوریکه آمادگی و لزوم داشتن طرح و برنامه مقابله با خشکسالی و بحران های آتی از ضروریات پذیرفته شده درکلیه سطوح مدیریتی کشور بشمار می رود. خشکسالی کشاورزی از پیچیدگی خاصی برخوردار است . اثرات آن خیلی وسیع بوده و نه تنها بستگی به اهمیت، زمان وقوع، طول دوره آن و توالی کاهش بارندگی دارد بلکه به واکنش متفاوت تیپ های مختلف خاک، نباتات زراعی و جانوران به تنش رطوبتی نیز دارد. با مدیریت مناسب می توان اثرات سوء طیف وسیعی از خشکسالی ها را کاهش داد. در سال های اخیرف با توجه به رشد روز افزون جمعیت، تخریب خاک، کاهش منابع آب، سناریوهای متعدد ارائه شده برای تغییر اقلیم، کشاورزی پایدار جایگاه خاصی در تحقیقات پیداکرده است. از آنجاییکه کشاورزی یک فعالیت مرتبط با اقلیم بوده و بر اساس اطلاعات هوشناسی سنوات گذشته خشکی اول فصل رشد و خشکی اواخر دوره رشد گیاهان زراعی در بیشتر مناطق دیم به کرات اتفاق می افتد بنابراین، نقش سیستم پیش آگاهی در کشاورزی پایدار خیلی مهم می باشد. هرچند که در ایران، ارگانهای زیادی مسئولیت مدیریت خشکسالی را عهده دار هستند اما پیش بینی وقوع خشکسالی در مراحل مختلف دوره رشد گیاهی هنوز پیشرفت شایانی نکرده است. در این مقاله نظری اجمالی بر استراتژی مقابله با خشکسالی کشاورزی در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور شامل: برنامه اصلاح نژاد و شناسایی و معرفی ارقام مقاوم به خشکی ، اعمال مدیریت خاک و حفظ رطوبت آن (اجرای روش های حداقل شخم، اعمال تناوب زراعی وغیره)، آبیاری تکمیلی، جمع آوری و استحصال آب باران، پهنه بندی اگرواکولوژی کشاورزی و تشکیل کمیته ملی خشکی و خشکسالی در وزارت جهاد کشاورزی شده و به فعالیت های انجام شده در خصوص کشاورزی پایدار نیز به طور برجسته اشاره خواهد شد.

خشکسالی کشاورزی ، استراتژی مقابله با خشکسالی ، آبیاری تکمیلی ، استحصال آب ، کشاورزی پایدار