رضا استادسرائی - مدرس امداد و نجات جمعیت هلال احمر استان گیلان

شدیدترین، مهم ترین و اصلی ترین قسمت مقابله با حوادث و بلایا، قسمت دوم یا در هنگام وقوع حادثه می باشد. هرچه حادثه شدیدتر و بزرگتر باشد، این قسمت از مقابله و پاسخ دهی قوی تر بوده و مدیریت بحران در این زمان به اجبار، ظریف تر و جامع تر خواهد بود. همزمان با آن، سیستم مدیریت به کار رفته نیز باید دقیق تر و بصورت متمرکز و یکپارچه تر عمل نماید، باید بخش ها مشخص، وظایف تفویض شده و مدیریت ها هدف دار باشند. سریع ترین و ساده ترین نوع پاسخ، مدیریت حوادث خانگی ومحلی است و پیچیده ترین و کامل ترین نوع پاسخ، مدیریت بحران در فجایع و بلایای منطقه ای می باشد. هر یک از سیستم های ارائه شد کنترل سوانح و مدیریت بحران توسط کشورهای توسعه یافته و یا کشورهای صنعتی (با جمعیت و وسعت کم)، دارای ویژگی ها و امتیازاتی است که خاص همان کشور طراحی شده است و بجز موارداستاندارد پایه ای در بقیه موارد ظرافیت خاص منطقه ای و بومی شده هر کشور با سالها تجربه گنجانده شده است. در کشورما ایران بدلیل سابقه کم مدیریت سوانح، حل اغلب آنها بصورت محلی و موضعی با توجه به شرایط خاص بنیادهای اداری در هر مقطعی از تاریخ معاصر، صورت پذیرفته است. بعد از سوانح و بلایای بزرگ چند دهه اخیر و عدم توانایی در پاسخگویی سیستماتیک و ساماندهی شده رسمی، بیش از مردم، این نجات گران و سازمان های درگیر و دولتمردان بودند که به اهمیت وجود یک الگوی جامع مشارکتی جهت مواجهه و مقابله با سوانح و بلایا پی بردند. الگوهای خارجی وارد شده به ایران که اساس وام گرفته از سیستم های توسعه یافته اروپایی، آمریکایی و گاهی آسیای شرقی و استرالیا می باشند، در هنگام بکارگیری در کشور، ناسازگاری هایی را از خود نشان می دهند که در نهایت، ضعف سیستم مدیریت بحران را پدید می آ ورند. گاهی در بکارگیری چنین سیستم هایی، با تفسیرغیر کارشناسانه و غیر اصولی آنها، خطاها و اشتباهات بزرگی حادثه خواهد شد. بنابراین پاره ای از بزرگترین خطاها و اشتباهات رایج در کاربرد اینگونه سیستم ها در مدیریت سوانح و یا کلا روال پیروی بی چون و چرا از اینگونه سیستم ها وجود خواهد داشت که نیازز است آنها را شناخته و در تصحیح و تغییر شکل آنها در دو قسمت مدیریت بحران و نیز مدیریت عملیات جستجو و نجات تلاش نماییم. در این مقاله سعی شده است باورهایی را که تصور تغییر و تصرف در آنها داده نمی شود ذکر شده و راهکار و طریقه تغییر آنها بصورت تحلیلی و استدلالی بدون آسیب رساندن به کل یک سیستم مدیریتی اجرایی (مثل ICS& MACS-RMCS, CBPRP, IMS, NRP, NIMS) تشریح و در نهایت به سامانه پیشنهادی جدیدی بنام سازماندهی پاسخها یا ROS در مدیریت سوانح ، بعنوان یک راهکار مجتمع و بومی، اشاره ای گردد.

بلایا ، سوانح ، مدیریت بحران ، مدیریت جستجو و نجات ، اشتباهات رایج ، سیستم های مدیریت حادثه ، سامانه سازماندهی پاسخ ها