الهامی فهیمی نژاد
زهرا حجازی زاده
بهلول علیجانی
پرویز ضیائیان

یکی از مخربترین توفانهایی دهه اخیر، توفان برف فوریه 2005 رشت می باشد. در پژوهش حاضر اهمیت توفان از نظر اقتصادی، سیاسی و انسانی، تعیین بعد فضایی(با کمک تصاویر ماهواره ای (MODIS، بعد زمانی، قدرت تخریب و عوامل مؤثر در شکل گیری توفان شامل مباحث دینامیک، ترمودینامیک و مباحث اقلیمی ، توفان برف 2005 مورد بررسی قرار گرفت. برای تحلیل سینوپتیکی دقیق تر توفان برف گیلان، الگوهای فشار سطح زمین بارش برف برای رشت تعیین شد. با استفاده از داده های ایستگاه سینوپتیک رشت 40 روز بارش برف طی دوره آماری (2005-1995)، استخراج گردید و با استفاده از داده های رقومی فشار سطح زمین 40 روز بارش برف با استفاده از روش تحلیل خوشه ایWards سه الگوی بارش برف برای روزهای برفی رشت تعیین شد. الگوی اول زبانه پر فشار بالکان:(زبانه پر فشار حوضه بالکان از شمال وشمال غربی دریای خزر منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد). الگوی دوم پرفشار سیبری: (آنتی سیکلون سیبری از شمال شرقی و شرق روی دریا گسترده شده و تا سواحل جنوبی دریا گسترش می یابد).الگوی سوم پرفشار ترکیبی ( زبانه پرفشار بالکان و سیبری با یکدیگر ادغام شده و دریای خزر را تحت تاثیر قرار داده است ). در سطح 500 هکتوپاسکال تراف بادهای غربی روی منطقه حاکم است. بارش برفی که ارتفاع آب معادل آن برابر با mm 73 باشد، به عنوان آستانه برف سنگین رشت تعیین شد. بارش سنگین برف گیلان در فوریه 2005 (بهمن ماه 1383) نتیجه استقرار الگوی سوم است. با توجه بررسی نقشه های سینوپتیکی از روز3 فوریه این دو زبانه پرفشار باهم ادغام شده و در روز 5 فوریه دریای خزر را تحت تاثیر قرار می دهند. از ساعت 21 گرینویچ 7 فوریه بارش سنگین برف شروع می شود. در سطح hpa 500، تراف خوابیده با محور شمال شرقی–جنوب غربی بادهای غربی حاکم است.. مساحت پوشش برفی بدست آمده از تجزیه و تحلیل داده های ماهواره ای MODIS نشان می دهد که بالغ بر 275/2420 کیلومربع از سطح استان به زیر پوشش برف رفته است. تخریب بالغ بر پنجاه هزار واحد مسکونی، تجاری، صنعتی، اداری و آموزشی و صدها کیلومتر شبکه برق استان، خود گواهی است روشن بر حجم عظیم توفان برف رشت، در حالیکه هیچگاه چنین خسارتی در پیشینه برف 1972 رشت وجود ندارد.

توفان برف، سینوپتیک، برف سنگین، تصاویر ماهواره ای MODIS