آناهید نبوی لاریجانی - کارشناس حمل و نقل ریلی – دانشگاه علم و صنعت ایران ، کارشناس شرکت مهند

مدیریت ریسک در واقع یک نظام پویا است که مجموعه ای از مسایل نظیر شناسایی موارد ریسک، برآورد مقادیر ریسک، برنامه ریزی ریسک، پیگیری چگونگی کاهش ریسک و اصول کنترل ریسک را در بر می گیرد. این مبحث در واقع چهارچوب نظام مند رویارویی با طیف کلیه موقعیت های خطرناک برای سلامتی و ایمنی مردم و صدمات محیطی یا شغلی را ارائه می دهد. مدیریت ریسک جایگزین تجارب افراد نمی‌باشد بلکه بر عکس به افراد مجرب کمک می‌کند تا از دانش خود درست استفاده کنند و به جای تصمیمات ثابت و غیر قابل تغییر، بر دامنه انعطاف پذیری برنامه‌های خود بیافزایند. به عبارتی مدیریت ریسک یک مکمل و نه جایگزین برای تجربه افراد است. توسعه روز افزون و کاربرد مدیریت ریسک در صنایع سبب گردیده است که در کشورهای اروپایی نظیر انگلستان، آلمان و فرانسه، ریسک به عنوان یک مولفه عمومی تعریف و حدود و کنترل هایی برای آن تعیین گردد. شناسایی خطرات و مدیریت هرگونه حادثه و خطر احتمالی در یک فرآیند جامع و منظم مدیریت ریسک، به هماهنگی تمامی زیر مجموعه های موجود در آن صنعت بستگی دارد. در سیستم های حمل و نقل، مدیریت ریسک شامل کلیه فعالیت‌هائی است که برای جلوگیری و کاهش اثرات سوانح نامطلوب، در جهت حذف و یا به حداقل رساندن ضایعات جانی و مالی استفاده کنندگان و نیز خود سیستم حمل و نقل انجام می شود. با استفاده از مدیریت ریسک، دور اندیشی در پروژه افزایش پیدا می‌کند و به برنامه‌ریزان امکان آن را می‌دهد تا علاج رویدادهای خطرناک آینده را از قبل در نظر بگیرند. سازماندهی و برنامه ریزی همه جانبه در کل سیستم، جهت هماهنگی اهداف با کلیه خط مشی ها و استراتژی‌ها لازم است. به علاوه توجه به موارد ذیل در پیاده سازی ضروری می باشد: • تعیین خطرات، محاسبه ریسک آن ها و ارائه راهکارهایی برای کنترل و کاهش آن • انطباق راهکارها با قوانین و مقررات مربوط به محیط زیست و ایمنی مدیریت بحران تنها مربوط به شرایط اضطراری و برای چرخه «پیشگیری، آمادگی، مقابله و بازسازی» می باشد. با توجه به حادثه خیز بودن شبکه ریلی کشور ناشی از وقوع بلایای طبیعی مختلف، تصمیم گیری و وزن دهی به مراحل مذکور و نیز برای بلایای مختلف با توجه به هزینه های کلان مورد نیاز هر بخش، امری پیچیده می باشد. لذا بدون مشخص بودن سیاست های ایمنی در راه آهن کشور و خطرات بالقوه و بالفعل و میزان ریسک آنها، نمی توان مدیریت بحران موثری را پیاده سازی و گسترش داد. در این پژوهش سعی شده است لزوم به کارگیری مدیریت ریسک در مدیریت موثر بحران در شبکه ریلی کشور معرفی گردد.

مدیریت ریسک، مخاطره، پیامد، خسارت، مدیریت بحران، صنعت ریلی، بلایای طبیعی