یحیی رسول زاده - دانشجوی دکترای بهداشت حرفه ای دانشگاه تربیت مدرس
محمدعلی لحمی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
فرید بحرپیما - استادیار دانشگاه تربیت مدرس
جواد ناصریان - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان

عوامل زیان آور شغلی در محیط های کار متفاوت بوده و آنچه در ایستگاه های کار با رایانه بیشتر به چشم می خورد، عدم تناسب ارگونومیک بین پست و کار و کاربر است. این مطالعه به منظور ارزیابی پتانسیل ابتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی در کاربران رایانه و کاهش این پتانسیل از طریق آموزش اصول ارگونومی کار با رایانه و اصلاح پست و کار در یک شرکت صنعتی انجام گرفت. وضعیت کاری کاربران برای اولین بار در کشور در مطالعات ارگونومیک به کمک روش رولا (RULA) مورد ارزیابی قرار گرفت. درکنار آن فهرست بازبینی برای ارزیابی ارگونومیکی پست های کار با رایانه و از پرسشنامه علائم اسکلتی – عضلانی برای بررسی سوابق علائم اسکلتی عضلانی افراد استفاده گردیده و در نهایت با آموزش کاربران و ایجاد یک سری اصلاحات در پست های کار مجددا روش رولا به کار برده شد. در این مطالعه تعداد 82 نفر (49 نفر زن و 36 نفر مرد) کاربر رایانه تحت بررسی قرار گرفتند که 41 نفر انها کارشناس و 44 نفر منشی بودند ارزیابی به کمک روش های رولا نشان داد که 18/8 درصد افراد دارای امتیاز 3و4 ، 63/6 درصد امتیاز 5و6 و 17/6 درصد امتیاز 7 هستند. همچنین نتایج فهرست بازبینی نشان داد که پست های کاری 41/5% موارد بررسی شدده دارای وضعیت غیر قابل قبول هستند. داده های پرسشنامه نشان داد که به طور متوسط 67/1 درصد از افراد در طول یک سال این علائم را تجربه کرده اند و در این میان کمتر درد (37/5%) درد در قسمت گردن (34/4%) و درد در قسمت شانه (28/1%) دارای بیشترین درصد فراوانی بودند و در نهایت اصلاحات انجام شده باعث کاهش امتیاز رولا در 90% پست های کار مورد نظر گردید. هیچ یک از افراد تحت بررسی دارای پوسچر کاری قابل قبول نبوده و همه آنهخا دارای پتانسیل شغلی ابتلا به اختلالات اسکلتی – عضلانی بودند که این میزان در میا ن زنان بیشتر از مردان و از نظر شغلی در میان منشی ها بیشتر از کارشناس ها بود انجام ازمون مجذور کای نشان داد که فاکتورهای جنسیت و شغل با پتانسیل ابتلا به اختلالات رابطه معنی دار دارند (به ترتیب با 0.006 , 0/019 Pvalue) . همچنین با انجام آژمون ویلکاکسون بر روی نتایج رولا در مرحله قبل و بعد از اصلاحات کاهش معنی دار در امتیازات رولا دیده شد (Pvalue <0.05) بنابراین پتانسیل ابتلا به اختلالات به میزان رعایت اصول ارگونومی کار با رایانه و طراحی ارگونومیک پست کار بستگی داشته و این مطالعه پیشنهاد می کند که آموزش اصول ارگونومی و انجام اصلاحات و تغییر ارگونومیک در پست های کار با رایانه می تواند این پتانسیل را به طور معنی دار کاهش دهد.

اختلالات اسکلتی کاربران رایانه ، آموزش ارگونومی ، RULA