سحر سپهری - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری- دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور

اصل مشارکت مردمی در اجرای امور پدیده جدیدی نیست و قدمت آن در جوامع انسانی به قرنها پیش باز می گردد. در گذشته بسیاری از جوامع با اتکاء به منابع انسانی، طبیعی و معنوی خود در جهت بقاء و تحقق هدف هایشان گام بر می داشتند و مدیریت امور، از راه همکاری و ارتباط متقابل و نظام هائی که کاملاً در بطن فرهنگ اجتماعات محلی جای داشته، انجام می گرفت. بنابراین، ساماندهی سکونتگاههای شهری مشابه آنچه که در محدوده مطالعاتی منطقه 10 تهران وجود دارد، اقداماتی بیش از مهندسی و نگرشی کالبدی صرف را در بر می گیرد. از این رو، بخش دولتی –عمومی به تنهایی قادر به تحقق این هدف نیست، بلکه مشارکت موثر مردمی، شرط لازم برای تحقق این هدف به شمار می رود. چنین مشارکتی مستلزم توانمندسازی ساکنان این گونه سکونتگاه هاست. پیش شرط چنین رویکردی، اعتمادسازی، نهادسازی و ظرفیت سازی در اجتماعات محلی است که می بایست زمینه های حقوقی و مدیریتی و سیاسی چنین رویکردی فراهم گردد. نوسازی بافت فرسوده جز با مشارکت ساکنان میسر نیست. طرحی که بتواند زمینه حضور مردم را در فرایند نوسازی فراهم سازد، نخست باید متکی بر مشارکت مردم، مطالعات و ملاحظات دقیق اجتماعی اقتصادی بوده و در روند تدوین و اجرا از انعطاف پذیری لازم برخوردار باشد. براساس آمار مستند نوسازی محلات منطقه 10 شهر تهران در سالهای اخیر نشان داد که شهرداری و نوسازان با ایجاد بستر مناسب، ساکنین محلات بافت فرسوده را جلب اعتماد نموده اند. تنها حضور و مشارکت مردم توانسته در فرایند نوسازی بافت فرسوده منطقه 10، رشد قابل توجهی را به نمایش بگذارد. اعتمادسازی و تسهیلات 9 موردی داده شده به ساکنین بافت فرسوده توسط نوسازان و شهرداری موجب گردیده که در محلات این منطقه واحدهای مسکونی نوسازی نسبت به سالهای اولیه طرح، 8 برابر رشد داشته باشد. این اتفاق مهم غیر منتظره زمانی عملیاتی شد که مسئولین این منطقه توانستند اعتماد مردم محلات را نسبت به شرایط موجود جلب نمایند. هرچند مشارکت مردم تنها در اعتماد کردن به مسئولین منطقه و توافقات اولیه برای تجمیع پلاک ها بود ولی همین مشارکت اولیه، مزید بر علت شد که نوسازی در سطح منطقه به 8 برابری جهش نماید.

بافت فرسوده، ساماندهی، مشارکت، مردم، منطقه 10 تهران