سیدحمیدرضا صادقی - مدیر گروه مهندسی آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس،
عبدالواحد خالدی درویشان - استادیار و دانش آموخته گروه مهندسی آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی، دا

روزانه هزاران تن از انواع مصالح رودخانهای به منظور تأمین نیازهای مختلف از بستر رودخانهها برداشت میشود . برداشت از منابع رسوب رودخانهای پیامدهای مختلفی از قبیل تخریب شرایط طبیعی و تغییر در شرایط هیدرولیکی و هیدرولوژیکی جریان را به دنبال داشته که اغلب منجر به افزایش انرژی و گلآلودگی جریان، تشدید فرسایش خاک و ایجاد مخاطرات زیست محیطی میشود . تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش برداشت معدن شن و ماسۀ بِجِز واقع در حوزه آبخیز واز در استان مازندران بر افزایش توان حمل رسوب به واسطۀ تغییر در دانه - بندی رسوبات و افزایش گلآلودگی انجام گردید . به منظور دستیابی به اهداف مورد بررسی، مواد بستر در دو مقطع قبل و بعد از محدودۀ فعالیت معدن به صورت ترکیبی برداشت شده و دانهبندی آنها با استفاده از الک و نرمافزار ماکروی GRADISTAT صورت پذیرفت . نتایج تحقیق دلالت بر تغییر معنی دار قطر میانۀ رسوبات بستر از 42/26 به 18/41 میلی متر داشته که نمایانگر تقلیل چشمگیر حد آستانۀ حرکت ذرات و افزایش شایستگی جریان در حمل رسوب بوده است .

برداشت شن و ماسه، دانهبندی رسوبات بستر، شایستگی جریان، معدن شن و ماسه بِجِز، حوزۀ آبخیز واز، مازندران