حسین ملکی نژاد - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد

روشهای مختلفی در مبحث تحلیل منطقه ای سیل ارائه شده است که از میان آنها می توان به روشهای شاخص سیل (Index-Flood) ، کاربرد ممانهای خطی (L-moments) و همچنین روشـهایی کـه مبنـای رگرسـیونی(Regression-Based Methods) دارند اشاره نمود . در کلیه روشهای تحلیل منطقه ای سـیل ابتـدا بایـستی مهمترین عوامل موثر بر شدت سیل را مشخص و سپس به دسته بنـدی زیـر حوضـه بـه دو یـا چنـد حوضـه همگن (Homogeneous Region) که از نظر خصوصیات تولید سیل و بطور کلـی خـصوصیات هیـدرولوژیکی شباهتهای بیشتری دارند اقدام نمود . در این مقاله دو روش رگرسیون چند متغیره و روش هیبرید (Hybrid) که مبنای رگرسیونی دارند در دوازده زیر حوضه از حوضه دریاچه نمک مورد ارزیابی قرار گرفتند . ابتدا از تکنیکهـای تجزیه وتحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای بترتیب برای تعیین مـوثرترین دو عامـل و همچنـین منـاطق همگـن استفاده شد . از بین عوامل هیدرواقلیمی و فیزیکی انتخابی طول ۀبراهه اصلی و ضریب فشردگی بعنوان مهمترین دو عامل شناخته و بر اساس آن دو منطقه همگن هیدرولوژیکی حاصـل شـد . در روش هیبریـد کلیـه داده هـای موجود در ایستگاههای منطقه از دبی های اوج ثبت شده با هر طول آماری در یک قالب مشخص مورد تحلیل قرار می گیرد . نتایج حاصل نشان می دهد که روش هیبرید برای حوضه های کوچکتر مناسـبتر از از روش رگرسـیون چند متغیره است . هر چند که تاثیر طول آبراهه اصلی بر مبنای فاکتور اول تکنیک تجزیه و تحلیل عاملی بـیش از مساحت حوضه شناخته شد، با این وجود با توجه به ضرایب همبستگی بدست آمده در منطقه (2) نتـایج تقریبـا مشابهی بین دو روش بدست آمد . اما در منطقه (1) بدلیل افزایش مساحت و همچنین تعـداد کمتـر ایـستگاهها نتایج روش چند متغیره بهتر از روش هیبرید بود .

تحلیل منطقه ای سیل – روش هیبرید – روش رگرسیون چند متغیره - مناطق همگن هیدرولوژیکی