مرتضی همزه ابیازنی - کارشناس ارشد مکانیک سنگ، کارشناس فنی حفاری شرکت مهندسی سپاسد
ابوالقاسم مظفری - عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع)

طرح سد و نیروگاه برق آبی گتوند علیا از جمله بزرگترین طرحهای سد سازی در حال اجرا بر روی رودخانه کارون است. این طرح که در 25 کیلومتری شمال شهرستان شوشتر واقع شده شامل یک سد سنگریزه ای با هسته رسی و یک نیروگاه سطحی با ظرفیت نهائی 2000 مگاوات می باشد. طرح آبرسان این نیروگاه شامل مجموعه ای از حفاریهای زیرزمینی با حجمی بالغ بر 900000 مترمکعب است که در زیر تکی هگاه چپ سد ایجاد م یشود. یکی از بخش های این سیستم انتقال آب شفتها میباشند که عبارتند از: شفتهای S شکل، شف تهای دریچه ای و شفت های مخازن فشارشکن. روشی که معمولا برای حفاری شف تها بکار گرفته میشود شامل احداث یک پایلوت داخل شفت اصلی و تعریض آن از بالا به پایین می باشد. در این صورت از پایلوت احداث شده جهت انتقال مصالح انفجاری در حین تعریض استفاده میشود. در خصوص احداث پایلوت راهکا رهای متفاوتی وجود دارد که معمولا با توجه به وضعیت توپوگرافی منطقه و قابلیت دسترسی به تراز بالا و یا پایین شفت و ماشی نآلات موجود، آنها را به صورت بالارو یا پایین رو حفاری م ینمایند، که هر یک دارای مزایا و معایب خاصی است. اما نکت ه قابل توجه در حفاری آنها علاوه بر موارد فوق لزوم بررسی وضعیت زمی نشناسی ساختگاه می باشد تا بر اساس آن روش اجرای بهینه انتخاب شود. در خصوص پایلوت شفتهای طرح آبرسان سد گتوند نیز با توجه به توپوگرافی ساختگاه آن و محدودیت دسترسی به تراز فوقانی شفتهای دریچه ای و تراز تحتانی شفتهای S شکل و زما نبندی محدود پروژه، لازم بود تا پایلوت شف تهای دریچه ای به روش بالارو و پایلوت شفتهای S شکل به روش پایین رو حفاری شوند. در این مقاله جزئیات مربوط به رو شهای اجرای بکار گرفته شده، مزایا و معایب و براوردهای فنی و اقتصادی هر یک از روش ها با در نظر گرفتن شرایط سنگ منطقه ارائه شده است.

پایلوت، شفت، حفاری پایی نرو، حفاری بالارو، ارزیابی فنی و اقتصادی