پویا علامیر - کارشناس عمران، مدیر گروه حفاری مکانیزه، شرکت ساختمانی بام راه
احمدرضا ایزدی - کارشناس زمین شناسی، کارشناس گروه EPB کنترل ، شرکت ساختمانی بام راه
حامد جمشیدی - کارشناس ارشد معدن، سرپرست گروه EPB کنترل، شرکت ساختمانی بام راه
علیرضا ستوده - کارشناس سازه، سرپرست دفتر فنی، شرکت ساختمانی بام راه

طرل تونل های عمیق متروی شیراز دو تونل به طول 15 کیلومتار و به قطر 6/88 متر در محیط آبرفتی و زیر سطح ایستابی می باشد. حفاری این تونل ها توسط دو دستگاه TBM سپردار به روش فشار تعادلی زمین (EBP) می باشد و نگهداری این تونل ها با مقطع دایره ای شکل توسط قطعات بتنی (سگمنت) به صورت یک رینگ کامل با ضخامت 30 سانتی متر و با آرایش (1+2+2+1) طراحی شده است جهت عبور TBM های سپردار از فضاهای باز حفاری شده مانند ایستگاه های مترو و شفت های دستری ستونل های روش های متعددی وجود دارد. یکی از اصول حرکتی این نوع دستگاه ها در گام اول شروع آغاز به کار حفاری، وجود یک تکیه گاه مناسب می باشد، که دستگاه با نصب قطعات پیش ساخته8 بتنی به نام سگمنت (Segment ) و یا یک رینگ کامل داخل سپر و تکیه بر این تکیه گاه خود را به سمت جلو هدایت کند. دستگاه های TBM متروی شیراز در ایستگاه یک با نصب سازه تکیه گاهی (PUSH FRAME) شروع به حرکت نموده و پس از طی مسافت تقریبا 800 متر وارد شفت ایستگاه دو شده اند. این دستگاه ها بایستی مسافت 100 متر ایستگاه دو را به صورت روباز روی بستر بتنی (Cradle) عبور می کردند. در این مقاله در ابتدا روشهای مختلف گذر TBM سپردار از فضای باز مورد بررسی قرار خواهند گرفت و سپس روش جدید و ابتکاری که در گذر TBM های متروی شیراز از ایستگاه دو بکاربرده شده، توضیح داده شده است. اصول این روش بر مبنای استفاده از چیدمان خود سگمنت ها (segment) به جای سازه تکیه گاهی می باشد. در پایان مقاله مقایسه ای از لحاظ اقتصادی و فنی درباره روشهای مختلف مذکور انجام شده و نتایج عملی و تئوری روش جدید و ابتکاری در متروی شیراز بیان شده است.

سگمنت (Segment) ، سازه تکیه گاهی (Push Frame) ، سپر (shield) ، کریدل (cradle)