احمد میرزا کوچک خوشنویس - عضو هیات علمی و مدیر گروه مرمت بناهای تاریخی دانشگاه بین المللی امام خمینی

دو مفهوم از فضای شهری در کالبد شهر ایرانی قابل درک است . یکی مفهوم «آرمان شهر دولتی ایرانی » است که در آن دولت نیازمند تعامل با مردم نیست و مکانی نیز در شهر برای این موضوع در نظر گرفته نمی شود ، مانند تمامی قلعه شهرهای قدرت مادی و پارسی ایران . دیگری مفهوم «دولت شهر آرمانی ایرانی » است که در آن حضور مردم در عرصه تصمیم گیری های دولتی مطرح بوده و مکان میدان مرکزی در شهر بدین منظور اختصاص یافته است ، مانند شهرهای پارسی هلنی و پارتی که چون این میدان ، صحن معبد نیز می باشد ، مفهوم یک دولت شهر آرمانی ایرانی نیز دارد. سازمان شار ایرانی در دولت اشکانی از یک سو با تبعیت از قدرت پادشاه شهر دارای حصار و قلعه بوده است ، و از سوی دیگر دولت - شهری است که در آن از آرای مردم در تصمیم گیری های حکومتی استفاده می شود ، که مکان جلوه این حضور اجتماعی ، میدانی در جلوی معبد ایرانی بوده است . چون این میدان حکومتی در راستای باورهای دینی و آرمان های ایرانی شکل می گیرد ، مفهوم فضای شهری ایرانی در این دوره یک «دولت شهر آرمانی ایرانی » است. به منظور اثبات فرضیه های فوق ، تعریفی از موضوع فضای شهری به تشریح مفاهیم ذهنی و مصادیق عینی ، در مکاتب شهرسازی پرداخته می شود . سپس تاریخ مفاهیم دولت شهرهای ایرانی و یونانی در سیر تحول شهرسازی ایران نسبت به هم مقایسه می شوند. عدم تمایل به مردم سالاری بودن حکومت های ایرانی ، قلعه شهرهای مادی و پارسی با دولت شهر آرمانی مردم سالارانه که در شهر هاترا عنوان گشته مطرح می شود.

شهر ، ایران ، یونان ، باستان ، دولت شهر ، آرمان شهر ، فضای شهری