مهناز شایسته فر - دکتری پژوهش هنر اسلامی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
طیبه صباغ پور - کارشناس ارشد هنر اسلامی

قالی های تصویری، گروه نسبتاً بزرگی از قالی های دوره قاجار را تشکیل می دهند که تعداد قابل توجهی از آنها در موزه فرش ایران نگهداری می شوند. مطالعه و بررسی چنین مجموعه وسیع و گسترده ای که در دوره قاجار، خلق شده و رواج یافت، روشنگر بسیاری از نکات و مسایل مربوط به تاریخ قالی بافی به ویژه در زمینه طرح و نقش قالی ها است. پدیده تصویرگری در قالی های قاجار، به عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی و هنری این دوره به شدت هم بسته است. مقاله حاضر می کوشد ضمن بررسی عوامل زمینه ساز و مؤثر بر روند تصویرگری در قالی های قاجار، قالی های تصویری موزه فرش ایران را براساس مضامین و موضوعات به کار رفته در آنها دسته بندی و معرفی کند. در این مقاله به تأثیرپذیری از فرهنگ و هنر غرب، گرایش به واقع گرایی در هنر، ظهور دو پدیده چاپ و عکس و تفکر انسان محور، به عنوان عوامل مؤثر در پدیده تصویرگری در قالی ها توجه شده است و بیست نمونه تصویر از قالی های تصویری موزه فرش ایران در قالب گروه های مختلف با مضامین مشترکی چون پادشاهان و مشاهیر، اروپاییان، ایران باستان، مذهب و داستا نهای ادبی مورد بررسی قرار می گیرد. گردآوری مطالب و تصاویر، به روش کتابخانه ای و میدانی بوده و نگارش آن با رویکرد توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است.

قالی های تصویری، قاجار، موزه فرش ایران. هنر، فرش ایران