سروین الهی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران

نقش غیرقابل انکار کلان شهرها در توسعه ملی از یکسو و بروز مسائل و مشکلات ناشی از شکل گیری آنها، مانند مخاطرات محیطی و انسانی و اجتماعی... از سوی دیگر، موجب گشته که صاحب نظران در سراسر جهان در پی راه حلی برای توسعه پایدار و استفاده بهینه از پتانسیل های موجود باشند، و کلان شهر تهران نیز از این امر مستثنی نیست. تداوم بقای انسان درگرو زندگی و تعاملات اجتماعی است، چنانچه در منابع تاریخی موجودیت شهر با وجود انسان ها در آن معنا می یابد. لذا شهر به عنوان بستر زیست آدمی می بایست سرشار از عرصه های جمعی برای تعاملات انسانی و اجتماعی باشد. آنچه از شهر در اذهان عمومی ادراک می شود، مجموعه ای از عرصه ها و فضاهای جمعی با مقیاس ها و عملکردهای مختلف می باشد، به نحوی که در قیاس نقش توده ها و فضاها در شهر، فضا اولین جایگاه را در فرآیند ادراک بر عهده دارد. امروزه در تهران به عنوان پایتخت و بزرگترین کلان شهر کشور، هجوم معضلات فرهنگی- اجتماعی، موجب گشته تا لزوم ایجاد فضاهای باز شهری برای گذران اوقات فراغت و تفرج و ایجاد ارتباطات اجتماعی- انسانی، بیش از پیش خودنمایی کند. در این نوشتار از طریق پژوهش اکتشافی به بررسی مباحث نظری مرتبط تحت عناوین: تعریف فضاهای جمعی و نقش آن در کاهش مخاطرات فرهنگی- اجتماعی شهرها ، ضرورت توجه به فضاهای جمعی در کلان شهرها ، ضرورت توجه به فضاهای جمعی در کلان شهرها ، ریشه ها و عوامل شکل گیری فضاهای جمعی کلان شهر تهران و مهمترین دلایل فقدان فضاهای شهری مناسب در کلان شهر تهران و عوامل و ریشه های آن ارائه می شود. نوآوری این پژوهش در شناسایی و تبیین اصول و کیفیت های فیزیکی جهت ارتقای فضاهای بازجمعی در کلان شهر تهران، در راستای کاهش مخاطرات فرهنگی- اجتماعی آن است.

کلان شهر، تهران، تحلیل فضایی تهران، مخاطرات انسانی، مخاطرات فرهنگی- اجتماعی، فضای باز جمعی