ابوالفضل مشکینی - عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس
تقی حیدری - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری
پروین رحمتی - دانشجوی برنامه ریزی روستایی دانشگاه زنجان

مقاله حاضر به چگونگی توسعه شهری با توجه به ابعاد مختلف جغرافیایی و محیطی پرداخته است. به دلیل وجود تنگناهای ژئومورفولوژیک در جهات مختلف توسعه شهر زنجان، این شهر به عنوان نمونه موردی انتخاب شده است. در ابتدا همراه با گردآوری داده های فضایی وضع موجود شهر زنجان و سپس تهیه بانکهای اطلاعاتی، لایه های متعددی چون شیب، گسل، زمین شناختی، خاک شناسی، منابع آب و فرسایش آنتروبیک، عملیات تلفیق اطلاعات پس از وزن دهی به مقادیر با استفاده از تحیلی سلسله مراتبی (AHP) الگوی مناسب توسعه شهر زنجان ارائه شده است. از آنجا که توسعه فیزیکی شهر در گذشته به صورت پراکنده و ناهمگون صورت گرفته است، خود باعث مشکلاتی چون افزایش هزینه حمل و نقل وزیر ساختهای شهری و تخریب اراضی کشاورزی گردیده است و اکنون برای توسعه آتی، شهر در تمامی جهات با محدودیت فرایندهای مختلف ژئومورفولوژیک مواجه است. با طی فرایند تحقیق این مساله مشخص گردید که فرایندهای مربوط به فرسایش آنتروپیک، شیب، خطر سیل گیری و توپوگرافی مهمترین فرایندهای محدودکننده توسعه شهر هستند و بیشترین محدودیت در سمت جنوب و جنوب غربی و کمترین آن در شرق شهر می باشد بنابراین باتوجه به لزوم توسعه شهر و محدودیتهای جدی در جهات دیگر شهر زنجان‎ْْ، جهت مناسب توسعه شهری زنجان با توجه به پارامترهای مورد مطالعه به سمت شمال شرق و شرق می باشد و نهایتا اینکه با توسعه فیزیکی شهر به این سمت کمترین خسارت به ارضی کشاورزی وارد می شود و می توان به حفظ محیط زیست و توسعه پایدار شهری نائل شد.

برنامه ریزی، توسعه پایدار شهری، توسعه فیزیکی، شهر زنجان