زهرا پریخانی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه
بهزاد صادق زاده - استادیار موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، مراغه، ایران
سید ابوالقاسم محمدی - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

کمبود کلسیم (Ca) در خاکهای برخی مناطق دنیا باعث کاهش عملکرد و ارزش غذایی غلات میشود. علیرغم وجود تنوع ژنتیکی در تحمل به کمبود کلسیم، انتخاب فنوتیپی برای کارایی کلسیم دشوار بوده ولی میتوان از مارکرهای مولکولی برای این منظور استفاده کرد. به منظور درک بهتر اساس ژنتیکی کارایی کلسیم، یک جمعیت شامل 148 دابلدهاپلوئید (DH) برای غلظت و محتوای کلسیم در مرحله رسیدگی در آزمایش گلدانی در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار مطالعه گردید. جمعیت دابلدهاپلوئید حاصل تلاقی بین Clipper (با کارایی کم تجمع کلسیم) و Sahara3771 (با کارایی بالای تجمع کلسیم) بود. در این تحقیق 30 نشانگر جدید ISSR به 466 جایگاه قبلی روی نقشه پیوستگی جمعیت اضافه گردید. نشانگرها در مجموع 1460 سانتیمورگان را پوشش داده و متوسط فاصله دو نشانگر مجاور 3 سانتیمورگان بود. تجزیه QTL منجر به شناسایی پنج و دو QTL به ترتیب برای صفات غلظت و محتوای کلسیم بوته شد؛ که این QTL ها توانستند به ترتیب 75 و 23 درصد از کل تنوع فنوتیپی را تبیین کنند. QTL واقع بر کروموزوم 2H و 52 درصد بزرگاثر ترین QTL برای غلظت کلسیم بوته بود. شناسایی QTL های بزرگاثر در غلظت و محتوای کلسیم بوته، سودمندی استفاده از مارکرهای مولکولی در نقشه یابی ژنی برای کارایی کلسیم را نشان میدهد که از این پتانسیل میتوان برای انتخاب به کمک نشانگر (MAS) در آیندهای نزدیک در برنامه های اصلاح برای کارایی کلسیم استفاده کرد.

جو زراعی، کارایی کلسیم، مکانهای ژنی صفات کمی (QTL)، نشانگرهای SSR و ISSR