مهدی کرمی مقدم - کارشناس ارشد سازه های آبی دانشگاه تبریز
علیرضا کشاورزی - دانشیار بخش مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

یکی از مناسب ترین و در عین حال قدیمی ترین روشهای استفاده از آب رودخانه ها برای مصارف گوناگون احداث آبگیرهای ثقلی می باشد. در آبگیرها هنگامی که جریان سیال از کانال اصلی به کانال فرعی وارد می شود، یک ناحیه محدود بنام ناحیه جداشدگی جریان از دیواره ایجاد می گردد. در این ناحیه از جریان، ذرات سیال در فاصله ای از دیواره به دور خود در حرکت می باشند و در واقع این ناحیه از کانال جانبی تاثیری در مقدار تخلیه جریان نخواهد داشت لذا تعیین آبگیر با کمترین مقدار جداشدگی بسیار مهم است و از اهداف این تحقیق است. در این تحقیق ساختار جریان در ورودی آبگیر با زوایای انحراف 55 و 90 درجه با سه گردشدگی و یا شعاع ورودی 10،15 و 20 سانتی متر در کنار یک کانال اصلی با انتهای باز و بسته مورد بررسی قرار گرفت. در شرایط کانال با انتهای باز، جداشدگی جریان در نسبت دبی های 80-20، 60-40، 40-60 و 20-80 اندازه گیری شد. در هر مورد رقم اول از سمت چپ بیانگر درصد خروجی جریان از انتهای کانال اصلی و رقم دوم بیانگر درصد دبی کانال فرعی می باشد. در پایان شعاع 5 تا 10 سانتیمتر برای آبگیر 90 درجه و شعاع 20 سانتی متر برای آبگیر 55 درجه به عنوان شعاع های بهینه انتخاب شد.

آبگیرهای ثقلی ، گردشگری ورودی ، جدا شدگی جریان ، ساختار جریان