بهرام اردبیلی اصل - کارشناس آبیاری سازمان آب منطقه ای آذربایجان شرقی، تبریز
لیلا اقایی - کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی سازمان آب منطقه ای آذربایجان شرقیی، تبریز

رودخانه ارس یکی از مهمترین رودخانه های ایران در حوضه آبریز دریای خزر می باشد. نام محلی این رود به ارمنی آراکس و به ترکی آراز است. نام ارس ریشه پارسی دارد و به معنای زلال و بی غل و غش است. حوضه آبریز رودخانه ارس با مساحت بیش از صدهزار کیلومترمربع قسمت هایی از خاک کشورهای ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و ایران را در بر می گیرد. آن قسمت از حوضه ارس که در ایران قرار گرفته است در منتهی الیه شمال باختری کشور و در ساحل سمت راست رودخانه و در استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل و قسمت کوچکی از استان گیلان می باشد. که حدود 41 درصد از مساحت کل حوضه ارس را تشکیل میدهد. رودخانه ارس از کوههای هزار بر که ترکیه واقع در جنوب ترکیه سرچشمه می گیرد و پس از طی کردن قسمتی از کشور ترکیه با شاخه دیگری که از کوههای واردینسکی قفقاز سرچشمه می گیرد تلاقی می یابد، و در محل مرز مشترک ترکیه، آذربایجان و ایران در سه کیلومتری شمال شرقی روستای دم قشلاق شهرستان ماکو وارد ایران می شود. این رودخانه پس از طی مسیری در حدود 450 کیلومتر در روستای تازه کند پارس آباد از مرز ایران جدا شده و وارد خاک جمهوری آذربایجان می گردد، و با رودخانه کورا در داخل این کشور تلاقی و سپس وارد دریای خزر می گردد. طول کل رودخانه ارس 1072 کیلومتر است که در مسیر خود بیش از 160 شاخه کوچک و بزرگ به آن ملحق می گردند. شاخه هایی مانند نخجوان، مگری ، اخچی چای، ماکوچای، حاجیلر، قطورچای و دوره رود از شاخه های مهم ارس هستند. آمار بارش بر اساس شبکه جهانی هواشناسی در بازه زمانی 1950-1999 از تعداد 20599 ایستگاه باران سنجی و برای کره زمین بصورت 0/5×0/5 درجه طول و عرض جغرافیایی با استفاده از روش دورنیابی، محاسبات انجام و آرشیو گردیده است. در این مقاله دادههای ارشیوی محدوده حوضه آبریز سد ارس از سایت استخراج و محاسبات مربوط به بارش منطقه ای و ترسیم خطوط همباران در طول دوره 50 ساله در حوضه آبریز انجام گرفته و روند بارش در طی پنجاه سال بررسی گردیده است

بارش سالانه ، حوضه آبریز سد ارس ، رودخانه ارس