جمشید صدرکریمی - دانشیار دانشکده عمران دانشگاه تبریز
علیرضا عباس نژاد - کارشناسی ارشد ژئوتکنیک دانشگاه تبریز

پدیده قوس ( Arching) یکی از رایج ترین پدیده هایی است که در اغلب سازه های ژئوتکنیکی به وقوع می پیوندد. جهت تعیین مشخصات و چگونگی وقوع این پدیده مدل فیزیکی طراحی و ساخته شد. در این مدل فیزیکی دریچه هایی با اقطار مختلف تعبیه گردید تا تاثیر قطر دریچه ها بر بروز این پدیده نیز بررسی گردد. خاک مورد استفاده در آزمایش از نوع ماسه غیر چسبنده بود که تحت رطوبت ثابت با دانسیته های مختلف مورد مطالعه قرار گرفت. با تغییر مکان دریچه، در مرحله الاستیک کاهش شدید در مقدار تنش اعمال شده بر دریچه مشاهده گردید. سپس با اعمال تغییر مکان های بیشتر تنش به یک مقدار حداقل کاهش یافته و آنگاه سیر صعودی به خود گرفت و نهایتا به یک مقدار حدی میل نمود. با انجام آزمایشات با دانسیته های مختلف، مشخص گردید که به ازای هر قطر دریچه یک دانسیته بحرانی وجود دارد، به طوری که اگر دانسیته ماسه از مقدار بحرانی بیشتر باشد، قوس پایدار به وجود آمده، در غیر این صورت ماسه ریزش کرده و توزیع تنش به ایجاد قوس پایدار منجر نخواهد شد. همچنین به ازای هر قطر دریچه دانسیته ای وجود دارد که به ازای آن مقدار تنش وارد شده بر دریچه حداقل می باشد.

پدیده قوس ، خاکریز ، جابجایی نسبی ، توزیع تنش