صادق پرتانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران - دانشگاه تربیت مدرس تهران
پیمان کلبعلیان - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران - خاک و پی، دانشگاه علم و صنعت ایران
محمد احمدی - دانشجوی کارشناس ارشد مهندسی عمران - خاک و پی دانشگاه بوعلی همدان
سیدعباس موسوی نائینی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران – آب دانشگاه تربیت مدرس تهران

فرسایش کف و بستر، بیشتر در رودخانه های جوان که بستر آنها به حالت تعادل نرسیده دیده می شود و بستر رودخانه به علت شیب تند و سرعت زیاد جریان فرسایش یافته و مواد شسته شده به پایین رودخانه منتقل می گردد . راه حل معمولی برای تثبیت بستر رودخانه، احداث کف بند، تراس های عمود بر برجریان و سازه های ساماندهی طولی در محدوده مورد نظر می باشد . این سازه ها می توانند بتنی یا گابیونی و یا از مصالح قرضه موجود با ترکیبات مقاوم ساز ساخته شوند . ارتفاع متوسط و فاصله آنها از یکدیگر پس از انجام مطالعات هیدرولیکی دقیق با توجه به شرایط و جنس خاک قابل طراحی می باشد . در این مقاله به بررسی عملکرد هیدرولیکی سازه های آبخیزداری و ساماندهی رودخانه ها با مطالعه موردی رودخانه دره گاهان تفت پرداخته شده است . در این راستا طول مسیر جریان پس از مطالعات هیدرولوژیکی و محاسبات اطلاعات پایه مورد نیاز و سیلاب های طرح، هیدرولیک جریان در دو حالت با و بدون وجود سازه هایی مذکور مورد تحلیل قرار گرفته است . لذا در هر یک از شبیه سازی های هیدرولکی رودخانه سرعت جریان، عدد فرود، پتانیل و قدرت کف کنی، تحلیل امکان سنجی فرسایش جانبی در فواصل مؤثر قبل و بعد از سازه و روی محور سازه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است . همچنین عمق و نوع جریان و منشأ تغییرات ژئومورفولوژیکی مسیر رودخانه نیز که متأثر از سازه های مذکور بوده است مورد مطالعه قرار می گیرد . در پایان با توجه و نوع رودخانه مورد مطالعه، به ارزیابی کلی انواع این سازه ها و نقش آنها در کنترل جریان و حفاظت بستر و کناره های رودخانه ها پرداخته شده است .

سازه های آبخیزداری و ساماندهی رودخانه، شبیه سازی هیدرولیکی، فرسایش بستر و کناره ها