مجید جابرزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی روخانه، دانشگاه صنعت آب و برق
جلال عطاری - استادیار دانشگاه صنعت آب و برق
محمدرضا مجدزاده - استادیار دانشگاه صنعت آب و برق
منوصر ابوالقاسمی - عضو هیئات علمی موسسه تحقیقات

وجود جریانات چرخشی در مسیر یک رودخانه موجب ایجاد انواع مختلف رسوب گذاری در طول رودخانه می شود . بطور کلی می توان جریانات چرخشی را به سه نوع اصلی چرخش حول محورعمقی ، محور عرضی و محور طولی تقسیم بندی کرد . البته در واقعیت رفتار جریان در رودخانه تحت تاثیر هر سه نوع چرخش و نیز جریان اصلی رودخانه می باشد . بر حسب نوع چرخش می توان اشکال مختلفی از رسوبگذاری را در بستر رودخانه مشاهده کرد . جریان چرخشی حول محور عرضی موجب تشکیل انواع فرم بستر در رودخانه می شود . ریپلها و دیونها و آنتی دیونها از انواع مختلف فرم بستر هستند که توسط این جریانات ایجاد می شوند . جریان چرخشی حول محور طولی که به آنها جریان ثانویه گفته می شود باعث ایجاد Point bar ( جزیره رسوبی ) در طول رودخانه می شود . در طبیعت bar در بستر رودخانه می شود و جریانات چرخشی در صفحه افق باعث تشکیل رودخانه ها در مناطق دشتی اغلب بصورت مئاندرهای معکوس که توسط بازه های مستقیمی به یکدیگر متصل شده اند دیده می شوند . مطالعه جریان در قوس به علت آشفتگی، بسیار پیچیده می باشد . در تحقیق حاضر با برداشت سرعت های عرضی و طولی در یک مدل آزمایشگاهی یک قوس Double-Meander ابتدا وجود این جریانات چرخشی را برای ترازهای مختلف بررسی کرده و سپس با برداشت پروفیل نهشته های رسوبی ایجاد شده در ساحل داخلی بعد از قوس تحت اثر این جریان برای دبی های مختلف ، محل وقوع این نهشته های رسوبی و ابعاد قرارگیری آنها مورد بررسی قرار گرفته است

جریانات چرخشی، الگوی جریان، قوس سینوسی، تغییر شکل بستر