مجتبی جهان اندیش - دانشیار بخش مهندسی راه و ساختمان دانشگاه شیراز
لیلا صادقی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز

در مهندسی ژئوتکنیک تعریف های مختلفی برای ضریب اطمینان ارائه می شود. در مسائل پایداری معمولاً نسبت مقاومت برشیِ خاک در هر نقطه،به تنشِ برشی ایجاد شده برای تعادل؛ تعریف عامی است که مورد قبول واقع شده است. اما از آنجا که پایداری عمومی کلِّ توده ی خاک تحت بارهای وارده اهمیت پیدا می کند؛ ضریب اطمینان کلیِ مسئله بیشتر اهمیت دارد تا ضریب اطمینان برای یک نقطه از توده ی خاک. در مسائل پایداریِ پ یها و تعیین ظرفیت باربری آنها، ضریب اطمینان به صورت نسبت بار نهایی به بار مجاز تعریف شده که معمولاً برابر 3 در نظر گرفته می شود. در این مقاله ابتدا به تعاریف مختلف ضریب اطمینان اشاره شده است. سپس نشان داده شده که تعریف ضریب اطمینان به گونه ای که درمسئله ی ظرفیت باربری پی ها معمول است، خصوصاً در خا کهای اصطکاکی، با تعریفی که در ابتدا ذکر شد تفاوت زیادی دارد. پس از آن ارتباط این دو تعریف برای حالات مختلف خاک مورد بررسی قرار گرفته و به صورت نمودارهایی ارائه شده که می تواند مورد استفاده قرار گیرد. نتایج حاصله نشان می دهد که اعمال ضریب اطمینان 3 به فرمی که در طرح پی ها معمول است، در حالاتی که خاک غیر از چسبندگی دارای اصطکاک نیز هست، با تعریف ضریب اطمینان روی تنش مطابقت ندارد. چنین پیشنهاد شده که در این گونه موارد در طراحی پ یها با استفاده از نمودارهای ارائه شده، ارتباط میان تعریف معمول ضریب اطمینان، با تعریف آن بر اساس تنش مد نظر قرار داده شود.

ضریب اطمینان، ظرفیت باربری پی‌ها، خاک‌های اصطکاکی