امیررضا گودرزی - استادیار گروه عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدا
وحیدرضا اوحدی - استاد گروه عمران دانشگاه بوعلی سینا همدان

پدیده واگرایی خاک، میتواند سبب گسیختگی و خسارت جبرانناپذیری به پروژههای عمرانی و طرحهای زیستمحیطی شود. از طرفی علیرغم مطالعات گسترده قبلی در خصوص عوامل موثر بر رفتار واگرایی، به نقش آنیونها کمتر توجه شده است. بر این اساس در پژوهش حاضر با استفاده از رس مونتموریلونیت و الکترولیتهای حاوی کاتیون سدیم با منشاء آنیونی متفاوت، تاثیر نوع آنیون بر پتانسیل واگرایی و خصوصیات مهندسی خاک در شرایط آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج بیانگر آنست که مجاورت خاک با غلظتهای کم کاتیون سدیم، سبب افزایش قابلیت واگرایی و رشد حفرات میکروسکوپی شده و با بیشتر شدن غلظت الکترولیت، میزان واگرایی کاهش مییابد. مشاهده شد در غلظتهای با حداکثر پراکندگی ذرات و با تغییر نوع آنیون، قابلیت واگرایی بیش از 30 درصد و ظرفیت نگهداشت آب توسط ذرات رسی حدود 20 درصد تغییر میکند. در واقع تعویضآنیونها، با تغییرpH تشدید پتانسیل بار صفحات رسی، میتواند سبب شکلگیری هندسه جدیدی از آرایش ذرات و تغییر خصوصیات خاک شود. تصاویر میکروسکوپ الکترونیSEM) تغییر ریزساختار خاک بعد از اندرکنش با الکترولیتهای مختلفرا تائید کرده و نشان میدهد نحوه قرار گرفتن سطوح رسی در کنار یکدیگر، تابعی از غلظت الکترولیت و نوع آنیون مجاور خاک است. با توجه به نتایج بدست آمده، مدنظر قرار دادن تاثیر کلیه مشخصات مایع منفذی ازجمله نوع آنیونها بر مکانیزم واگرایی خاک، یکی از نکات حائز اهمیت در پایایی سازههای خاکی- آبی محسوب میشود

خاک واگرا، مونت موریلونیت، نوع آنیون، تغییر قابلیت واگرایی