محمد توزنده جانی - دانشجوی کارشناسی ارشد سازه های آبی، دانشگاه شهید چمران اهواز
سیدمحمود کاشفی پور - دانشیار گروه سازه های آبی، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمرا

یکی از سازه هایی که هزینه ی زیادی در هنگام ساخت سدها صرف آن می شود حوضچه های آرامش در انتهای سرریزها و سدهای انحرافی می باشد از این رو کاهش طول حوضچه های آرامش از لحاظ اقتصادی مسأله ی مهمی می باشد. طول حوضچهی آرامش بستگی به طول پرش هیدرولیکی و عمق ثانویه ی پرش دارد لذا هرچه افت انرژی آب در طول سرریز بیشتر باشد آب ورودی به حوضچه آرامش دارای انرژی کمتری بوده و بنابراین طول پرش هیدرولیکی نیز کاهش میابد. در طراحی حوضچه آرامش سعی میشود که جهش تا حد امکان نزدیک به پنجه سرریز، بدون تأثیر بر جریان ورودی از روی سرریز تشکیل شود. به عبارت دیگر از فرار جهش جلوگیری شود. برای این منظور از مستهلک کننده های مختلفی در کف حوضچه و پای سرریز استفاده می شود و بدین ترتیب طول حوضچه کاهش پیدا کرده و به پای سرریز نزدیکتر می شود. در این مطالعه برای کاهش طول پرش هیدرولیکی از ترکیب جتهای آبی استفاده شد که ترکیبی از جریان ورودی از روی سرریز اوجی با استاندارد USBR و جریان خروجی از شکاف در بدنه سد می باشد. در این آزمایش جت آب خروجی از شکاف بدنه ی سد با سه زاویه 45 ، صفر و 90 درجه نسبت به افق با جریان عبوری از روی سد در نسبت های متفاوت دبی تلاقی داده شد و تأثیر هر یک بر روی میزان کاهش طول پرش هیدرولیکی بررسی شد. در این آزمایش در هر زاویه ی برخورد، شش نسبت دبی از شکاف عبور داده می شد. نتایج آزمایشات نشان داد که تلاقی جتهای آب بازاویه 45 در جه نسبت به افق بر روی بدنه سرریز بیشترین تأثیر را بر روی کاهش طول پرش دارد. این سازه همچنین می تواند باعث تخلیه رسوبات پشت سرریز و نیز عدم تجمع رسوبات در جلو آبگیر شود

حوضچه آرامش، طول پرش هیدرولیکی، جریان ترکیبی، سرریز اوجی، تخلیه رسوبات