صوفیا زائرنوملی - دانشجوی کارشناسی ارشد خاک شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاور
فرهاد خرمالی - استادیار گروه خاک شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منا
کامبیز بازرگان - استادیار خاک شناسی، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب تهران .

قابلیت استفاده پتاسیم توسط گیاه به وجـود رابطـه دینـامیکی بـین اشـکال مختلـف پتاسـیم ( محلـول، تبـادلی، غیـر تبـادلی و ساختمانی ) و به سرعت تغییر و تبد یل بین این فازها وابسته میباشد . از طرفی کانیهای رسی کنترلکننده این تغییـر و تبـدیل در خاک میباشند . با توجه به نقش مهم کانی های رسی در کلیه رفتارهای فیزیکوشیمیایی خـاک، جهـت بررسـی اهمیـت شناسایی کانیهای رسی خاک در برآورد بهینه مصرف کودهای پتاسه، از دو منطق ه رطوبتی ( اریدیک و یودیک ) در اسـتان گلستان، نمونه خاکهایی جهت انجـام مطالعـات فیزیکوشـیمیایی و انـدازه گیـری شـکل هـای مختلـف پتاسـیم و مطالعـات سینتیک رهاسازی پتاسیم با استفاده از کلریدکلسیم 0/01 مولار و نمونههایی هم برای تجزیههای کانیشناسـی رس برداشـته شد . نتایج نشان داد که در خاک اریدی سولز ایلیت و در خاک آلفی سولز ایلیت و ورمـی کولیـت کـانی هـای رسـی غالـب میباشند . بالا بودن مقدار رس، مواد آلی و CEC و همچنین حضور کانیهای تثبیتکننـده پتاسـیم ( ایلیـت و ورمیکولیـت ) در آلفی سولز دلیلی است بر، به ترتیب بالا بودن مقدار پتاسی م تبادلی و غیرتبادلی در این خاک نسبت به اریدی سولز . نتایج مطالعات سینتیکی نیز نشان داد که، میزان پتاسیم بیشتری از خاک آلفی سـولز آزاد شـده اسـت . در هـر دو خـاک سـرعت آزادسازی پتاسیم در ابتدا زیاد و سپس به تدریج کاهش یافتـه اسـت . مقـدار پتاسـیم آزاد شـده بـا سـرعت زیـا د در مراحـل ابتدایی درصد کمی از پتاسیم غیرتبادلی کل را تشکیل میدهد، ولی این فرم از پتاسیم نقـش مهمـی در دینامیـک پتاسـیم و حاصلخیزی خاک ها دارد . سرعت آزاد سازی پتا سیم از بخش غیر قابل تبادل کنترل کننـده میـزان پتاسـیم در بخـش تبـادلی خاک و در نتیجه جذب آن به وسیله ریشه گیاه است . بنابراین سرعت این تبدیل از جنبه حاصلخیزی خاک، تغذیه گیـاه و نیز سرنوشت کود پتاسیم مصرف شده و توصیه کودی حائز اهمیت است .

کانیهای رسی، پتاسیم تبادلی، پتاسیم غیرتبادلی، آزادسازی پتاسیم غیرتبادلی