بهنام کامکار - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
عبدالمجید مهدوی دامغانی - استادیار پژوهشکده علوم محیطی - دانشگاه شهید بهشتی تهران
اسدا... احمدی خواه - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی

جمعیت در حال فزون دنیا به همراه افزایش بهره برداری فشرده از منابع طبیعی برای تأمین غذا منجر به اضمحلال اجزای زنده و غیرزنده بوم نظام ها شده است . تنوع زیستی کشاورزی یک جزء ضروری ولی فراموش شده برای پایدارکردن آینده است . بر اساس آمار رسمی تنها 120 گونه در تولید غذای جهان دخیلند و از این بین گندم، ذرت و برنج به تنهایی بیش از نیمی از تقاضای جهانی غذا را تأمین می کنند . وابستگی تولید به تعداد محدودی گیاه سبب تهدید سلامتی بوم نظام ها شده است، چرا که این رویکرد شیوع آفات و بیماری ها و مخاطرات زیست محیطی را به همراه داشته است . تنوع زیستی می تواند از لحاظ التزام اخلاقی، منافع اقتصادی و حفظ خدمات زیست بوم حائز اهمیت باشد و در این زمینه ارزش مصرفی ، ارزش وجودی و ارزش گزینه ای تنوع زیستی مدنظر هستند . تنوع زیستی کشاورزی از این جهت حائز اهمیت است که : ضمن تأمین مواد اولیه برای اصلاح نباتات، از تمام جمعیت های کارکردی زیست بوم ( جمعیت های میکروبی و زیاگان خاک ) حمایت نموده و علاوه بر حفظ و تقویت روابط هم زیست، با تأمین محیطی مطلوب برای دشمنان طبیعی آفات، گرده افشان ها و پرندگان امکان حضور مفید آن ها را فراهم می کند . بنابراین تنوع زیستی کشاورزی برای حفظ پایداری زیست بوم های کشاورزی یک ضرورت است، بنابراین در گام نخست باید بتوانیم ضمن تخمین و تجزیه و تحلیل تنوع زیستی در کشاورزی ، در مرحله دوم تلاش کنیم تا تنوع زیستی بوم نظام های کشاورزی را احیا و اصلاح کنیم . در این مقاله مروری علاوه بر ارائه تعاریف و مفاهیم پایه، روش های نیل به این دومرحله نیز مدنظر قرار گرفته اند .

تنوع زیستی، کشاورزی، پایداری، حفاظت، محیط زیست