علیرضا کیانی - عضو هیئت علمی ( استادیار پژوهش ) مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان
موسی حسام - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گلستان

محدودیت منابع آبی در مناطق خشک و نیمه خشک به طور طبیعی منجر به کاهش کیفی منابع آب و خـاک مـی گـردد . بـر اساس شناخت وضعیت موجود، کاربرد آب های نامتعـارف در کـشاورزی اجتنـاب ناپـذیر بـود ه و هـم اکنـون نیـز تجـارب متعددی در دنیا حکایت از کاربرد موفق این نوع آب ها دارد . با توجه به آثار و تبعات ناشی از کاربرد این نـوع آب هـا روی گیاه، خاک و محیط زیست، ضروری است تا برای حفظ پایداری کشاورزی تمهیدات لازم جهت کاهش آثار خسارت بـار آن ها مورد کنکاش قرار گیرند . پژوهش حاضر، ابتدا واکنش گندم را تحت مقادیر مختلف کم קְی و کیفی آب بـه مـدت دو سال زراعی (1380-82) در شمال گرگان مورد ارزیابی قرار داده و سپس به استناد داده های جمع آوری شده و اجـرای مـدل شبیه سازی SWAP به مدت 10 سال روند تغییرات شوری در نیمرخ خاک مورد بررسی قرار گرفت . این آزمـایش شـامل چهار سطح آب آبیاری ) W1 )50 ، ) W2 )75 ، ) W3 )100 و ) W4 )125 درصد نیـاز گیـاه و چهـار سـطح شـوری بـا میـانگینdS/m ( S4 )14/2 ( و S3 )11/5 ( ، S2 ) 8/5 ( ، S1 )1/5 ( دسی زیمنس بر متر ) در قالب طـرح بلـوک هـای کامـل تـصادفی بـه صورت کرت های خرد شده با سه تکرار اجرا شد . نتایج نشان داد که عملکرد گندم با کاهش 25 درصـد از آب مـورد نیـاز گیاه، در حد 9 درصد و با کـاربرد آب شـور ) (14 dS/m در حـدود 10 درصـد کـاهش داشـت . کـاربرد آب شـور موجـب افزایش شوری خاک در زمان برداشت گندم شده ولی باران پاییزه باعث تعدیل این روند در اوایل رشد گندم در فصل بعـد گردید . نتایج طولانی مدت کاربرد آب شور با استفاده از مدل SWAP در شورترین تیمار ) ) S4 روند افزایش تجمع نمک در نیمرخ خاک را نشان داد . در نتیجه برای تداوم پایداری نظام های کشاورزی در این مناطق پس از چهار سال کاربرد ایـن نوع آب ها، لازم است آبشویی املاح در اوایل رشد گندم با آب غیر شور انجام گیرد

آب شور، کم آّبیاری، مدل SWAP ، گندم، گلستان