کیومرث ابراهیمی - استادیار گروه مهندسی آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
فریبرز محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آبیاری و زهکشی، دانشکده مهندسی علوم آب،

تغییر کاربری اراضی تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله شرایط زیستمحیطی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی قرار دارد . همچنین این تغییرات میتواند تاثیر زیادی بر شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مردم در سطوح محلی و حتی منطقهای داشته باشد . پیشبینی تغییر کاربری اراضی در تعیین برنامههای بلند مدت یک منطقه نقش تعیینکنندهای دارد . در تحقیق حاضر با استفاده از نرمافزار GIS ، به بررسی احتمال تغییر کاربری اراضی در اثر آبیاری با آبهای زیرزمینی با کیفیتهای نامطمئن و در منطقهای به وسعت تقریبی 2500 کیلومترمربع واقع در شمال استان خوزستان پرداخته شده است . مشابه چنین تحقیقی در سالهای اخیر در نقاط مختلف دنیا انجام شده که از آن جمله میتوان مطالعات پیشبینی تغییرات کاربری اراضی در زمینهای اطراف دریاچه میشیگان توسط پیژانسکی و همکاران در سال 2001 ، ب . دیکسون در شمال غربی آرکانزاس در سال 2004 و چوداری و همکاران در منطقه گوداواری در ایالت اندهرا پرادش در هند در سال 2005 را نام برد . با توجه به اینکه شوری آب ومیزان جذب سدیم دو عامل مهم در تعیین کیفیت آب آبیاری میباشند، در این تحقیق طبقهبندی ویل کوکس مبنای بررسی کیفی آبهای زیرزمینی منطقه مورد مطالعه قرار گرفته و برای تحلیل آمارهای موجود از نرمافزار Arc view استفاده شده است . تحلیل نقشههای EC و SAR منطقه بیانگر وجود منابع آلاینده نقطهای در منطقه میباشد . با توجه به میزان شاخص شوری ونسبت جذب سدیم در نقشههای تهیه شده از آبهای زیرزمینی منطقه، حدود 70 درصد از منابع آب زیرزمینی در کلاس C3S1 قرار میگیرند، که برای استفاده از آبهای این کلاس برای انجام کشاورزی پایدار و جلوگیری از تغییر کاربری اراضی، انجام عملیات پرهزینه زهکشی ، به دلیل شوری زیاد منابع آب، غیرقابلاجتناب میباشد . نتیجۀ استفاده از این منابع آب در آبیاری، شور شدن اراضی و کاهش کیفییت منابع خاک، کاهش تولید و درآمد کشاورزان و دًرنهایتا کوچ کشاورزان به مناطق مجاور و یا شهرها میباشد، که این امر خود عاملی برای تغییر کاربری اراضی خواهد بود .