منصور جهانتیغ - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان

از آنجائی که فرسایش یکی از چالشها و معضلات کشاورزی و توسعه منطقه چابهار محسوب و سهم بارزی در عقبماندگی منطقه ایفاء مینماید، این پژوهش انجام پذیرفت . برای اجرای این تحقیق قبل از ورود به عرصه میدانی، بررسیهای کتابخانهای در خصوص منطقه مورد نظر صورت گرفت و همچنین فرمهایی نیز برای شناسایی دقیق آبکندها از لحاظ خصوصیات مورفولوژیکی، اثرات، خسارات و عوامل تحمیل این ناهنجاریها تهیه شد . همچنین برای شناسایی پلان عمومی این آبکندها نقشهبرداری انجام پذیرفت . نتایج این تحقیق نشان میدهد که در منطقه مورد مطالعه حدود 20000 هکتار تحت تأثیر فرسایش آبکندی قرار دارد . آبکندهای منطقه دارای پلان عمومی راس مایل و غار مانندی دارند . عمق متوسط گودترین آبکندها 7/2 و دارای طول حدود 5516 متر هستند . بزرگترین آبکند این منطقه مساحتی حدود 8175 هکتار از زمینهای مستعد کشاورزی را تخریب و از حیز انتفاع خارج نموده است . برخی از خسارات اقتصادی - اجتماعی و زیستمحیطی وارد بر این منطقه امل، تخریب اراضی زراعی و کاهش توان تولید آنها، هرز رفتن آبهای سطحی، کاهش کیفیت آب، ایجاد خسارت به عشایر بهرهبردار، تخریب محیط زیست، افزایش سیلخیزی در اثر رسوبگذاری در رودخانه، کاهش ظرفیت آبگیری سازههای کوچک آبی، تهدید تأسیسات زیر بنایی از قبیل پل، جاده، خطوط انتقال برق، از بین رفتن پوشش گیاهی، بهمخوردن تثبیت اکولوژیکی، از حیز انتفاع خارج نمودن مناسبترین زمینهای کشاورزی، افزایش مهاجرتهای بهرهبرداران به سمت شهرها و شروع زندگی حاشیهنشینی، کاهش اشتغال و همچنین کاهش بازده تولید در واحد سطح، تهدید زمینهای مستعد کشاورزی و مرتعی و تخریب بوم کشاورزی و همچنین انهدام زیستبوم انواع حیوانات و ... میباشد . فرسایشپذیری خاک، تخریب پوشش گیاهی، جریانات رودخانهای وقوع سیلابهای ناشی از بارانهای موسمی هند و پاکستان، بهرهبرداری نامناسب از عرصههای منابع طبیعی و زیستمحیطی توسط انسان، آبیاری غیراصولی، طراحی نامناسب سازههای آبیاری، فرو نشستن بخشی از حوضههای آبخیز، عدم استفاده از زمین براساس استعدادهای آن، چرای بیش از حد دام، بوتهکنی به منظور سوخت و ... از جمله عواملی هستند که زمینه ایجاد و توسعه فرسایش آبکندی را در منطقه چابهار فراهم نموده است . به منظور جلوگیری از ادامه فرسایش خاک، انهدام و تخریب بوم کشاورزی باید راهکارهای مناسبی از جمله مدیریت زمین همراه با توسعه فعالیتهای بیولوژیکی و مکانیکی توأم با همدیگر در این بوم صورت پذیرد .

فرسایش آبکندی، خصوصیات مورفولوژیکی، تثبیت اکولوژیکی، گودترین آبکندها، تخریباراضی زراعی، فرسایش خاک، بومکشاورزی