کرامت الله رحمانیان
عبدالوحید کوه پیما

مطالعه سیره نیاکان در حوزه بهداشت محیط و بهره گیری از متون و روشهای کاربردی آنان و همچنین نقش دانش و جربیات آن دانشمندان ایرانی در ارتقاء سطح سلامت و پیشگیری از بیماریها، متخصصین این رشته را به تفکر بیشتر در این زمینه وا میدارد و مسؤولیتی بر دوش آنان می نهد که در قرن حاضر که عصر فن آوری و رشد و شکوفایی دانش و علم می باشد همچون بوعلی سیناها و جرجانی ها با انجام تحقیقات کاربردی و نوآوری در علم بهداشت محیط گا می در توسعه این رشته و در نتیجه حل نمودن مشکلی از مشکلات بهداشتی برداشته شود. این تحقیق به صورت کتابخانه ای انجام گرفته است . بررسی متون گذشته که توسط دانشمندان ایران زمین نگاشته شده است اینچنین در ذهن خطور می کند که در حوزه بهداشت محیط به مسائل اساسی توجه گردیده است که شاید پایه های اصلی فعالیت در قرن حاضر باشد و ما نیز در مقاله حاضر عناوین اصلی خود را بر تقسیم بندی کنونی فعالیتهای بهداشت محیط در 9 فصل (بهداشت هوا، بهداشت آب، بهداشت مسکن، بهداشت خوردنی و آشامیدنی ها، بهداشت فردی، دفن اجساد، بهداشت مسافران، ضدعفونی کننده ها و مبارزه با حشرات و جو ندگان) آورده و دیدگاه نیاکان را در این فصول مورد بررسی قرار داده ایم. در دو مقوله بهداشت هوا و بهداشت آب توسط نیاکان مطالب به تفصیل آورده شده است . از نظر بهداشت هوا آ ن دان شمندان به موضوعاتی از قبیل نقش حیات بخش هوا، آلودگی هوا ، عناصر آلوده کننده هوا ، نحوه تشخیص هوای آلوده، نقش باد و کوهها در رقیق نمودن آلودگی هوا ، کیفیات فصول و تاثیر عوامل موجود در جو زمین (سردی ، گرمی، تری، خشکی هوا ) اشاره نموده اند که این موضوعات از جنبه تاثیر عوامل جوی و کیهانی بر سلامت بوده است و دیدگاه آنان بیشتر بر اثر عوامل مزاجی ناشی از آنان و دخالت عوامل جوی بر اتیولوژی بیماریهای عفونی مهم بوده است حال آنکه امروزه در بحث آلودگی هوا بیشتر بر جنبه میکربی و شیمیایی اثرگذار بر سلامت انسانها تاکید می گردد . در عین حال توجه نیاکان بر ارتباط بیماریها و هوا و تغییر مزاج ناشی از هواهای مختلف از اهمیتی ویژه برخوردار است که لازم است توجه گردد .در مقوله بهداشت آب نیز اهمیت به سلامت آب ، آب سالم، استفاده از ظروف شخصی در مصرف آب ، انواع آبها، آلودگی آبها، تصفیه و پالایش آب و نقش بهداشت آب در پیشگیری از بیماریها به شیوه تحسین برانگیزی توجه گردیده است بطوریکه با مطالعه کتاب هایی همانند قانون بوعلی، او را متخصصی توانا در امر سلامت آب تلقی می کنیم . در وصف آب سالم تعریف آنان دقیقا تعریف آب سالم در لغت نامه های کنونی است و آنان از جمله روشهای پالایش را جوشاندن و تصفیه از طریق خاک (شن) آورده اند که دو روش اصلی در رفع آلودگی از آبهاست و بهترین روشهای تصفیه در حجم های کم و زیاد هستند . از جمله نکات مهم دیگر توجه به ترکیبات شیمیایی در آب که منجر به سبک و سنگینی آب میگردد می باشد که به روش جالبی آ ن را وصف می نمایند . در خصوص بهداشت غذا نیز توجه دانشمندان گذشته بیشتر بر جنبه های مزاجی و مکانی و زمانی مصرف غذا بوده است حال آنکه کشفیات اخیر به جنبه های تغذیه ای ، میکربی و شیمیایی غذا است . اهمیت بهداشت فردی نیز توسط نیاکان به طرز مشابه با روشهای اخیر مورد بحث قرار گرفته و مورد توجه واقع شده است .

بهداشت محیط، بهداشت مسافران، نیاکان ایران، بهداشت مسکن، بهداشت آب، دفن اجساد، بهداشت هوا، ضدعفونی کننده ها، بهداشت غذا، مبارزه با حشرات و جوندگان، بهداشت فردی