عطیه زندیه - دکترای فلسفه از دانشگاه تهران، عضو هیات علمی پژوهشکده امام خمینی و ا

وجود افراد معلول در جوامع بشری امری طبیعی است. بنابر آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO) از میان صد در صد جمعیت جهان، ده درصد آن را معلولین جسمی – حرکتی تشکیل می دهند. این آمار در کشور عزیزمان ایران به دلیل وقوع جنگ تحمیلی هشت ساله سیر صعودی داشته و درصد بالاتری را به خود اختصاص داده است. جوانان ایثارگر این مرز و بوم در برهه ای از تاریخ برای حفظ ناموس آن از جان خود سرمایه گذاشتند و جمع کثیری از آنان به جامعه معلولین پیوستد. در برخورد باجامعه معلولین، لازم است از دو جنبه با مسائل مبتلا به آنان برخورد شود: 1ـ تهیه امکانات زیستی – رفاهی؛ 2ـ ایجاد فضای مناسب برای تقویت روحی. تهیه امکانات زیستی – رفاهی متناسب با نیازهای تمامی معلولان کشور از جمله وظایف بدیهی است که برنامه ریزی و حمایت از اجرای آن بر عهده مسئولان کشوری است. وظیفه ای که رهبر عظیم الشان انقلاب اسلامی ، امام خمینی (ره)، در دیدار با جامعه معلولان ایران بر آن تاکید کرده اند (صحیفیه امام، ج6، ص 246) مناسب سازی مبلمان شهری، تهیه وسایل حمل و نقل شخصی و عمومی و اصلاح و بهبود وضعیت آنها، ساخت خانه های مسکونی متناسب، تولید اثاثیه و وسایل مورد نیاز در منزل، ایجاد فضاهای مناسب ورزشی ، ایجاد امکان استفاده از اماکن تفریحی (پارک ها، سینماها و …) و همه امکاناتی که افراد سالم یک جامعه از آن بهره می برند از جمله مواردی است که بایست معلولین نیز از آنها برخوردار باشند. اگر شهری نتواند این بخش از نیازهای معلولین را برآورده سازد. آن شهر نیز شهری معلول است که باید در اسرع وقت نارسایی هایی آنرا برطرف ساخت. اما جنبه مهم ترین که نباید از خاطر دور داشت توجه به عوامل روحی – روانی است که در سلامت جامعه معلولان بسیار اثر گذار است. آنچه این مقاله درصدد بیان آن است بخشی از این جنبه است که در آن بر نگرش حضرت امام نسبت به معلولین تاکید شده است. از نظر ایشان انسان موجودی دو ساحتی و دو بعدی است. هم دارای بعد جسمانی است و هم ساحت روحانی دارد . آنچه نقش بسزایی در ساخت شخصیت انسان دارد بعد روحانی اوست. به ویژه که بسیاری از آنکه به جسم نسبت دهند به روح منتسب می دانند و مصیبت بزرگ را معلولیت روح می دانند که به مراتب افراد بیشتری در جامعه با آن درگیر هستند. از نظر ایشان لب انسان روح و نقس ناطقه اوست که در صورت قوت آن، باکی از ضعف و معلولیت جسمانی نیست. اما در تایید دیدگاه خود بسیاری از علما و دانشمندان جهان را شاهد می آورند که معلولیت جسانی داشته اند، اما این معلولیت مانع رشد آنان در زندگی نبوده است. در این مقاله از تمایز دو بعد وجودی انسان سخن به میان خواهد آمد و تاکید خواهد شد که برای تقویت روحی انسان چه راهکارهای فردی و اجتماعی وجود دارد و چگونه میتوان از معلولیت روحی در افراد سالم و معلول جامعه، کاست.

انسانیت ، بعد جسمانی ، بعد روحانی ، امام خمینی ف نفس ناطقه ، معلولیت جسمانی ، معلولیت روحی