محمد مهذب طلاب - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری

فضاهای باز شهری یکی از ملزومات زندگی در شهرها می باشند، که گاهی اوقات بی توجه به معلولان به عنوان بخش عظیمی از جامعه شکل گرفته اند، و زمانی به این مساله توجه می شود که دیگ رایجاد شرایط مورد نیاز آنها ، به سادگی میسر نمی باشد. در اینزمان یکی از بهترین راه ها شاید پرداختن به فضاهای پنهان شهری باشد تا پیش از احیا و بازیابی آنها در مرحله طراحی با رعایت معیارها و ضوابط مورد نیاز امکان استفاده معلولان از آنها فراهم گردد. فضاهایی که در انتظار تعریض خیابان مجاورشان هستند یکی از اینگونه فضاها می باشند، که با مناسب سازی آنها می توان انی مساله را به صورت پتانسیلی در خدمت شهر و شهروندان (اعم از سالم و معلول) دید و نه مشکلی برای خیابان و جداره های آن. متاسفانه تاکنون این فضاهای خرد غالبا به دست فراموشی سپرده شده اند و بدون استفاده رها گردیده اند و در صورتی که توجه جدی به این فضاها و مناسب سازی آنها نگردد، این فرصت نیز از دست خواهد رفت. اگرچه هدف ابتدایی پژوهش همان طور که از عنوان آن بر می آید احیا و مناسب سازی فضاهای در حال انتظار می باشد ، که این مساله در درجه اول نیازمند بررسی و تحقیقی بر روی این فضاها و سپس تعیین راهبردها و راهکارهایی جهت مناسب سازی آنها است، اما هدف غایی پژوهش ایجاد زمینه ای برای حضور بیشتر معلولان در سطح جامعه و برقراری ارتباط بین آنها و دیگر شهروندان از یک سو و ایجاد تعلق خاطر به شهر و فضاهای شهری برای آنها میباشد. این تحقیق تثبیتی سعی دارد ضمن جلب توجه مسئولان و متخصصان به فضاهای در حال انتظار به قابلیت این فضاها به صورت بستری مناسب برای حضور معلولان در بطن جامعه تاکید ورزد. روش مورد استفاده در این پژوهش، نظام چند سطحی طراحی شهری می باشد که شامل حوزه راهبری (شهر مشهد)، حوزه محلی (خیابان آبکوه)، حوزه طراحی (فضای در حال انتظار) است و عمده اطلاعات نیز از روش های میدانی و خصوصا مشاهده و مصاحبه گردآوری شده اند. پس از شناخت بهتر فضاهای در حال انتظار نتایج جالبی از ویژگیهای آنها بدست آمد که از آن جمله می توان به موقعیت مکانی مناسب این فضاها – که عموما در بافت های مرکزی شهرها می باشند، موقتی و غیر دائم بودن آنها و نیز تنوع و پویایی و تغییر نقش و چهره آنها – در ساعات و زمان های مختلف اشاره کرد. برای اینکه امکان استفاده گسترده تر از نتایج پژوهش به وجود آید، ابتدا ویژگی های و نتایج عام مطرح می گردند و سپس گزارشی از مطالعه و بررسی خیابان آبکوه مشهد به عنوان نمو.نه مطالعاتی ارائه می شود.

فضای باز شهری ، فضای پنهان شهری ، فضای در حال انتظار ، کم توانی ، مناسب سازی