مرتضی علیزاده - استادیار پژوهشی موسسه تحقیقات شیلات ایران
حبیب سرسنگی - کارشناس شیلات

صرف نظر از عواملی که در مراحل تولید، برداشت و نگهداری گندم باعث ضایع شدن بخشی از این محصول استراتژیک در کشور می شود، قسمت قابل توجهی از آرد گندم مورد استفاده در صنایع مختلف غذائی از جمله تولید نان و ماکارونی نیز به دلایل مختلف به ضایعات تبدیل می شود . در این تحقیق استفاده از دو نوع ضایعات صنایع عمل آوری شده غلات شامل ضایعات صنایع تولید نان و ماکارونی به عنوان منبع کربوهیدرات جایگزین در جیره غذایی ماهی قزل آلای رنگین کمان و تاثیر آن بر عملکرد رشد این ماهی در مرحله پرواری در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفت . برای این منظور هفت جیره غذائی شامل یک جیره شاهد ( فرمول تجاری رایج در کارخانجات تولید خوراک آبزیان ) و شش جیره تیمار با سطوح مختلف جایگزین ضایعات مورد نظر به جای گندم و ذرت ( به عنوان منبع اصلی کربوهیدرات جیره ) شامل %100 (1 نان خشک، %50 (2 نان خشک، %100 (3 ماکارونی، %50 (4 ماکارونی، %100 (5 مخلوط مساوی ماکارونی و نان خشک و %50 (6 مخلوط مساوی ماکارونی و نان خشک، تهیه و مورد استفاده قرار گرفت . برای تنظیم جیره ها از نرم افزار کامپیوتری Lindo استفاده شد . برای پرورش ماهیها 21 قفس با چارچوب فلزی و دیواره های توری پلی اتیلنی به ابعاد 1×1×1 متر ساخته شد و در یک استخر بتنی به ابعاد 25×3×1/2 متر نصب گردید . برای هر تیمار 3 تکرار منظور گردید و هر قفس بطور تصادفی به یک تکرار تعلق گرفت . برای هر قفس 20 عدد ماهی با وزن متوسط 85 ± 5 گرم در نظر گرفته شد . طول دوره پرورش 75 روز و طی این مدت دمای آب 15 ± 1/5 °C ، pH آب بین 8/7 - 7/9 و اکسیژن محلول 8/1 - 6/5 میلی گرم در لیتر بود . تغذیه ماهیها با استفاده از جیره های غذائی ساخته شده و بر اساس در صد بیوماس حاصل از نمونه برداریهای 14 روزه، طی سه نوبت در روز بطور دستی انجام گرفت . بررسی فاکتورهای وزن نهائی، درصد افزایش وزن، نسبت تبدیل غذا ، نرخ رشد ویژه، نسبت بازدهی پروتئین، شاخص وضعیت و درصد رسوب یا ذخیره پروتئین نشان داد که تیمارهایی که %50 منبع کربوهیدرات اصلی آنها بوسیله ضایعات جایگزین شده بود ( جیره های 4 ، 2 و (6 عملکرد رشد بهتری نسبت به سه تیمار دیگر ( جیره های 1 ، 3 و (5 داشته بطوریکه ارقام مربوطه اختلاف معنی داری با یکدیگر داشتند < 0/05) (.P آنالیز لاشه ماهیها در پایان آزمایش نشان داد که مقادیر پروتئین و خاکستر لاشه در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری نداشته ولی مقادیر چربی در تیمارهای 2 ، 3 و 5 کمتر از دیگر تیمارها بود ).P < 0/05) بررسی اقتصادی جیره های مورد مصرف برتری تیمار 2 را که در آن %50 گندم و ذرت جیره با ضایعات نان جایگزین شده بود، نشان داد .

قزل آلای رنگین کمان - ضایعات نان و ماکارونی - عملکرد رشد