غلامعلی شرزه ای - بخش اقتصاد، دانشگاه شیراز
محمدرضا وحیدی - سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی استان کرمان

توجه به رشد اقتصادی به عنوان یکی از اهداف کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه از درجه اهمیت قابل توجهی برخوردار است. از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی می‎توان به مصرف انرژی اشاره نمود. اما از طرف دیگر رشد اقتصادی خود می‎تواند عامل تعیین‎کننده‎ای در میزان مصرف انرژی باشد. به بیان دیگر رابطه علّی و دو طرفه می‎تواند بین رشد اقتصادی و مصرف انرژی وجود داشته باشد. هدف این مقاله بررسی رابطه علیت بین متغیرهای مصرف انرژی، سطح قیمت‎ها و تولید ناخالص داخلی برخی از کشورهای عضو اوپک (اندونزی، ایران، کویت، عربستان و ونزوئلا) در طی دوره زمانی 1995ـ1965 می‎باشد. به این منظور ابتدا وجود هم تجمعی (رابطه بلندمدت) بین متغیرهای فوق براساس آزمون‎های هم تجمعی یوهانسون برای کشورهای مذکور مورد بررسی قرار می‎گیرد. همچنین براساس مدل تصحیح خطای برداری جهت علیت گرنجری بین متغیرها و درون‏زا یا برون زا بودن متغیرهای مزبور تعیین گردیده و شدت نسبی علیت براساس روش تجزیه واریانس مورد مطالعه قرار می‎گیرد. نتایج تحقیق نشان می‎دهد که در کوتاه‎مدت بین متغیرهای مزبور در کشورهای اندونزی و ایران رابطه وجود ندارد اما در سایر کشورها رابطه علیت موجود است. در بلندمدت نیز در کلیه کشورهای مورد بررسی بین متغیرها رابطه علیت وجود دارد.

مصرف انرژی، درآمد ناخالص داخلی، سطح قیمت‎ها، علیت گرنجری، الگوی تصحیح خطای برداری