علیرضا صالح

تجربة توسعه اقتصادی در جهان نشان داده است که همراه با روند رو به رشد توسعه صنعتی، کیفیت منابع ز یست محیطی کاهش یافته و در برخی موارد باعث بروز بحران شده اس ت . آب به عنوان یکی از موضوعات مهم و مورد مجادلة کشورها، در اکثر نشست های بین المللی و منطقه ای مورد بررسی قرار می گیرد . با وجود اینکه در زمرة کشورهای کم آب جهان قرار گرفته است و حجم آب های شیرین در دسترس بسیار محدود است، ولی مدیریت استفاده از این منبع حیات ی، وضع یت مطلوبی نداشته است . صنایع آلوده کنندة آب در محل هایی مستقر شده اند که منابع عمدة آب کشور نیز در آن مناطق می باشند . مطالعاتی که در مورد آلودگی آب رودخانه ای کارون، دز و زاینده رود انجام شده است بیانگر این واقعیت است که با تخلیة انواع فاضلاب ها ( صنعتی، خا نگی و کشاورزی ) ، کیفیت آب این رودخانه ها بشدت کاهش یافته و دربرخی موارد حتی برای مصارف کشاورزی نیز مناسب نمی باشد . این موضوع نشانگر کمیاب بودن آب می باشد . لذا در زمینة تخصیص اینگونه منابع، می بایست منطق اقتصادی رعایت گردد . بمنظور منطقی نمودن استفاده ا ز مناب ع زیست محیطی، سیاست های اخذ مالیات، تعیین استاندارد، تعیین استاندارد، تعیین جرائم و مجوزهای قابل مبادله، در کشورهای مختلف، بویژه کشورهای صنعتی، به مرحلة اجرا گذاشته شده است . در شرایطی که میزان کالاها و خدمات در دسترس افراد ثابت باشد، مطلوبیت در شرایط ی که ک یفیت بهتری از محیط زیست وجود دارد، بالاتر خواهد بود و افراد برای دستیابی به محیط زیست بهتر و سالم تر حاضر به پرداخت هزینه می باشند . در نتیجه کیفیت محیط زیست یکی از متغیرهای تعیین کنندة مطلوبیت خانوار خواهد بود . از طرف دیگر تولیدکننده با تولید کالای خود مقداری آلودگی به محیط تحمل می کند که برای کاهش آن می بایست هزینه هایی را تحمل نماید . در مدل مورد بررسی، فرض شده است که شرایظ رقابت کامل برقرار است . به منظور بررسی معیاری برای تعیین مالیات ب ر آلودگی آب ناشی از فاضلاب های صنعتـی، از قضیـة کـوزCoase ( Theorem با فرض عدم وجود هزینه های معاملاتی Transaction Cost ، استفاده شده و برآن اساس هزینة کاهش آلودگی آب به عنوان معیاری برای تعیین مالیات برآلودگی آب، مورد بررسی قرار گرفته است . به منظور ک اربردی نمودن مدل مورد بررسی، از پرسشنامه استفاده شده و برآن ا ساس چه ار رشتة صنعتی ( شیمیایی، سلولزی، نساجی وآبکاری ) ، در ١١ استان مورد مطالعه قرار گرفته است . با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده، تابع هزینة کاهش آلودگی آب برآورد شده و بر آن اساس کارآیی سیاست گذاری فعلی مورد ارزیابی قرار گرفته است .