علی محرری - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد

بخش مهمی از تغییرات آب و هوا مربوط به تولید بیش از حد گازهای گلخانه ای است . در این ارتباط گاز اکسید نیتروژن (N2O) از اهمیت خاصی برخوردار است. گاز اکسید نیتروژن در درجه نخست برای ما تداعی گر عامل بیهوشی می باشد. این گاز بطور طبیعی در غلظت بسیار پایینی (در حدود 0/3 ppmv) در اتمسفر وجود دارد اما غلظت آن به میزان 0/3 درصد در سال رو به افزایش است. بخش عمده ای از این افزایش از فعالیتهای کشاورزی نشات می گیرد که سهم آن در تولید گاز اکسید نیتروژن برابر 70% کل انتشار N2O ناشی از فعالیتهای روزمره انسان است. افزایش گاز اکسید نیتروژن دو خطر را همراه دارد: 1- این گاز از گازهای گلخانه ای محسوب میگرددکه طول عمر زیادی در اتمسفر دارد (حدود 120 سال) و تاثیر آن در توانایی ایجاد پدیده گرم شدن زمین 310 برابر گاز دی اکسید کربن است 2- گاز اکسید نیتروژن آزاد شده، عاقبت در قسمت فوقانی جو به گاز نیتریک اکساید تبدیل می گردد که گاز اخیر توانایی شکستن ازن را دارد. با این توصیف افزایش سطح اکسید نیتروژن نه تنها در اثر گلخانه ای سهم عمده دارد، بلکه ممکن است بطور غیر مستقیم در شدت تشعشع پرتوهای ماورای بنقش نیز تاثیر گذارد. گاز اکسید نیتروژن تولیدی در بخش کشاورزی عمدتا در خاک تولید می گردد و لذا برای شناسایی عوامل موثر در انتشار آن می بایست به چرخه نیتروژن در واحدهای کشاورزی توجه نمود. از طرفی افزون بر 70 میلیون راس حیوان نشخوار کننده ، حدود 1/4 میلیون راس دام بزرگ غیر نشخوار کننده و قریب 500 میلیون قطعه طیور در سال، جمعیت حیوانات اهلی کشور راتشکیل می دهد که بخش عمده ای از احتیاجات پروتئینی مردم کشور را تامین می نماید. دفع ضایعات دامی ناشی از این جمعیت دام و تجمع آن در مجاورت واحدهای دامپروری نقش چشمگیری در تولید اکسید نیتروژن دارد. نتایج تحقیقی که بر اساس الگوی IPCC صورت گرفت نشان می دهد که نزدیک به 70Gg/Year گاز اکسید نیتروژن (معادل 21 میلیون تن گاز CO2) از بخش کشاورزی تولید می گردد که سهم دامهای اهلی در این بخش بیش از 40% می باشد. بر همین اساس اگر تمهیدات لازم در مورد کاهش این گاز صورت نگیرد پیش بینی می شود در سال 2005 میلادی بالغ بر 88Gg/Year گاز اکسید نیتروژن در اثر فعالیتهای کشاورزی تولید گردد که افزایشی معادل 26/5% نسبت به سال 2000 میلادی خواهد داشت.

آلاینده های محیط زیست ، متان ، اکسید نیتروژن ، نشخوارکنندگان