ابوالفضل مساعدی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان گروه آبیاری
حسین شریفیان - عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گروه آبیاری

بارندگی از تغییرپذیرترین پارامترهای اقلیمی در هر منطقه آب و هوایی می باشد که کمبود دراز مدت آن می تواند خشکسالی و ریزش شدید و یا طولانی مدت آن می تواند سیل را بوجود آورد. بنابراین این تاثیرپذیری پدیده های سیل و خشکسالی از شرایط آب و هوای کاملاً مشخص بوده و با تغییر در مشخصات بارندگی (از قبیل مقدار، شدت و یا زمان بارندگی)، خصوصیات سیل (مانند مقدار سیل، زمان تداوم سیل و زمان وقوع سیل) و یا شدت و مدت خشکسالی تغییر خواهد کرد. علاوه بر نقش عوامل طبیعی در تغییرات اقلیمی ، بشر نیز در شدت و وسعت تغییرات آب وهوایی نقش موثری دارد. در این مطالعه داده های دبی روزانه 7 ایستگاه هیدرومتری که در مسیر رودخانه گرگانرود قرار گرفته اند جهت بررسی اولیه انتخاب گردیدند. و با در نظر گرفتن شرایطی از قبیل همگنی و طول دوره آماری مناسب تعدادی از ایستگاه ها از ادامه بررسی حذف گردیند. بنابراین دوره آماری که جهت بررسی در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است یک دوره آماری 26 ساله از سال آبی 53-1352 الی سال آبی 76-1375 الی سال آبی 76-1375 می باشد. بر ایناساس امار دبی متوسط روزانه 4 ایستگاه های هیدرومتری در ادامه تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. با استفاده از نترم فازارهای تحصصی و عمومی و پس از وارد نمودن داده های دبی روزانه ایستگاه های هیدرو متری مورد استفاده قرار گرفتند. با استفاده از نرم افزارهای تخصصی و عمومی و پس از وارد نمودن داده های دبی روزانه ایستگاه های هیدرومتری مورد مطالعه مقادیر دبی میانگین ماهیانه، فصلی و سالیانه و همچنین تعیین مقادیر حداکثر سیل در هر ماه، هر فصل و یا هر سال و تعیین مقادیر حجم سیل و زمان تداوم آن ، روند تغییرات آنها در طول دوره آماری مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی روند تغییرات دوره ای متوسط آبدهی سالیانه ایستگاه ها نشان میدهد که در اکثر دوره ها و تقریبا در تمامی ایستگاه ها آبدهی رودخانه کاهش یافته است. بررسی روند تغییرات آبدهی رودخانه در فصول مختلف نیز نشان می دهد که آبدهی رودخانه در فصول بهار و تابستان عموما کاهش یافته است. بررسی روند تغییرات آبدهی رودخانه در فصول مختلف نیز نشان می دهد که آبدهی رودخانه در فصل بهار و تابستان عموما از یک روند کاهشی برخوردار می باشد در حالیکه در فصل های زمستان و پاییز متغیر بوده و روند خاصی در مورد کل رودخانه مشاهده نمی شود. تعداد سیل، زمان، تداوم سیل و حجم آن از روند خاصی در کل رودخانه تبعیت نمی کند، ولی می توان گفت که در بخش بالادست رودخانه تعداد سیل رو به افزایش بوده ولی زمان تداوم آن رو به کاهش است که این امر علاوه بر اینکه متاثر از شرایط اقلیمی و تغییرات آن نسبت به زمان می باشد، می تواند ناشی از تغییر کاربری اراضی و در نتیجه عکس العمل سریع خوزه نسبت به بارندگی و رواناب نیز باشد.

تغییر اقلیم ، سیل ، منابع آب ، گرگانرود