حبیب رستمی - استادیار پژوهشی جهاد دانشگاهی صنعتی شریف
محمدتقی عیسایی - استادیار دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مدیریت و اقتصاد – گروه سیستم
محمد پوررضا - کارشناس ارشد پژوهشکده حمل ونقل – وزارت راه و ترابری

گسترش شبکه حمل‌ونقل ریلی ایران و تغییر شکل ستاره‌ای آن به شبکه‌ای حلقوی از یک سو و افزایش ناوگان ریلی کشور خصوصاً در بخش حمل بار از سوی دیگر ، ضرورت برنامه‌ریزی دقیق برای بهره برداری بهینه از ظرفیتهای موجود در بخش حملو نقل ریلی را بیش از پیش آشکار ساخته است. برای مدیریت هوشمند ناوگان، دسترسی به اطلاعات بهنگام، دقیق و جامعی از وضعیت جاری (محل قرارگیری واگن‌ها در شبکه ریلی، پر و یا خالی بودن آنها، نوع و مقدار بار هر واگن و ...) لازم است. در حال حاضر اطلاعات مربوط به ظرفیت و تردد یا توقف ناوگان به صورت دستی جمع‌آوری می‌گردد که به علت وجود خطاهای انسانی و گسسته بودن اطلاعات، از جامعیت و دقت لازم برخوردار نبوده و لذا نمی‌تواند مبنای مناسبی برای یک برنامه‌ریزی دقیق ‌و منسجم به حساب آید. استفاده از فناوری‌ شناسائی و ردیابی به کمک امواج رادیویی RFID می‌تواند به عنوان یک راهکار مؤثر و سامانه عملیاتی مطمئن در سطح شبکه ریلی کشور مطرح باشد. استفاده از این فناوری هم‌اینک در بسیاری از راه آهنهای دنیا کاملاً نهادینه شده است. برای بهره‌گیری مطلوب از این سامانه در راه آهن ایران لازم است که پس از شناسایی کامل قابلیت‌ها و محدودیت‌های فناوری، نیازهای عملیاتی، مسائل اجرایی، و وضعیت کنونی مدیریت ناوگان ریلی کشور به دقت مورد بررسی قرار گیرد. این مقاله ابتدا کاربردهای این فناوری را با مرور بر مشکلات مدیریت ناوگان در شرکت راه آهن تبیین نموده و سپس، یافتههای مربوط به ارزیابی مقایسهای گزینههای پیشنهادی به این شرکت و نحوه اجرای طرح پایلوت را منعکس مینماید. ابعاد این مطالعه شامل بررسی مقایسهای گزینهها، انتخاب گزینه مناسب، تعیین آرایش و چیدمان مناسب تجهیزات ایستگاهی، ظرافتهای نرمافزاری، ارتباطات مخابراتی مورد نیاز و تعیین محدوده اجرای آزمایشی طرح میباشد. در پایان، دستاوردهای حاصل از کاربرد آزمایشی فناوری مزبور در محور ریلی حد فاصل معادن گلگهر و مجتمع فولاد مبارکه در ناحیه راه‌آهن جنوب شرق کشور بیان می‌گردد.

ردیابی ناوگان، امواج رادیویی، حمل و نقل ریلی، ‌مدیریت ناوگان، مدیریت بهره برداری، تجارت الکترونیکی