بهروز توکلی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت بناها و بافت های تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان

مقاله ی حاضر حاصل کنکاشی است در مورد تفاوت ها و مشابهت های احتمالی، بین معماری مسیحی موجود در جامعه و فرهنگ آذربایجان با هنر و معماری اصیل و بومی این سرزمین. مقاله، سعی در پاسخ به این سؤال دارد که ارتباط و تأثیر و تأثر فرهنگ ها و تمدن های منطقه با فرهنگ های همجوار و یا متقدم تر توسط حکومت های بومی و غیر بومی چگونه سبب رکود و یا تکوین و تکامل نوعی خاص از معماری مذهبی شده است که نه می توان به آن نام معماری مهاجر نهاد و نه آن را معماری خالص و بومی منطقه دانست. برای راهیابی به پاسخ این سؤال در این مقاله، نخست اختلاط مذاهب مختلف دین مسیحی با آئین های بومی و ملی مورد بررسی قرار گرفته سپس با جستجو در منابع تاریخی، حقایقی از این تأثیر و تأثر آئین ها به سبب بسترهای ایجاد شده توسط حاکمان عصر بیان شده است. در ادامه سعی شده گونه های پایدار شده ی این تأثیرات در هنر معماری دینی در بستر زمانی و مکانی مورد نظر تا آنجا که در وسع نگارنده است، مورد کنکاش قرار گرفته و ریشه های هویتی کلیساها و تزئینات مربوطه مورد بازخوانی قرار گیرد. باشد که در سال ثبت کلیساهای آذربایجان در فهرست میراث جهانی، زمینه ای برای تابیدن نور معرفت بر گوشه ای تاریک از هویت تاریخی این سرزمین فراهم آید.

کلیساهای آذربایجان، هویت ملی، نستوریان، میترائیسم، آتشکده ها