مسعود جعفری - عضو هیئت علمی و مدیر گروه معماری و گرافیک دانشگاه آزاد اسلامی
شادی زهتابیان - مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن رشته معماری

فضا های شهری یکی از عمده ترین فصل های مباحث شهر سازی میباشد. فضاهای شهری که در چهارچوب سکونتگاه ها و زیستگاهها قرارمیگیرند و در مقیاس های مختلف قابل توزیع در شهر بوده و نقاط عطفی در شهر بوجود می آورند. درون بافت شهرهایی که از اصالت و از تاریخ پرباری برخوردار هستند از این نوع فضا ها بسیار دیده میشوند. فضاهای باز با ارزشی که محل ملاقات ها ، گردهمایی ها و گفتگو های تعدادی از شهروندان را تشکیل میدهد. اصولا در شهرهای قدیم تاکید بر ایجاد این نوع فضا ها بیشتر بود و در زمان حاضر متاسفانه بدلایل بسیاری که عمده آن مسائل اقتصادیست طرح این نوع فضا ها اصولا در شهرسازی کمتر بمیان میآید و آنچه که از این نوع فضا ها وجود دارند بدلایلی از بین برده میشوند. این فضا ها بصورت آزاد از عوامل عمده شهری محسوب میشوند و در تعیین هویت شهر و در نتیجه ارتقا فرهنگ شهروندان نقش فراوانی دارند و این مهم از دیر باز مورد توجه برنامه ریزان و طراحان شهری قرارمیگرفته است. تعدیل در نقاط پرتراکم جمعیتی ، تقویت و تداعی خاطرات گذشته و ایجاد تعلق خاطره برای نسل های آینده ، ایجاد نشانه های شهری و آماده کردن و ایجاد بستری باز ، خارج از تراکم ساختمانی و غیره از جمله عملکردهای این نوع فضا ها هستند که در این مقاله به تفصیل به آن پرداخته شده است. فضاهای باز جمعی در ترغیب ملاقات ها و بحث و گفتگو موثر بوده و ساکنین را از محیط های خصوصی و انزوا گرایی به محیط های جمعی و پرنشاط دعوت مینماید. در طراحی های شهری احیا این فضا ها و خلق فضاهای جدید مشابه مدنظر. توزیع این نوع فضا ها در شهر و در مقیاس های مختلف نه تنها باعث تنوع در بافت های شهری میشود بلکه بحث هویت زائی را برای بافت بوجود می آورد. در زمینه نحوه توزیع، مقیاس ، ترکیب فضاهای شهری با یکدیگر ، گوناگونی این فضاها ، وابستگی و عدم وابستگی با عناصر دیگر شهری و غیره از رهنمودهایست که در این مقاله به آن پرداخته شده است.

تراکم – هویت – خاطرات – بی پیرایگی – احیا هویت