معصومه قنبری - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا
علی اکبر صفری سنجانی - دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا
احمد جانجان - مدرس مجتمع آموزش جهاد کشاورزی همدان

ماند ههای کشاورزی در خاک کشتزارها میتوانند دشواریهای گوناگونی پدید آورند. برخی کشاورزان این غذاهای پر ارزش ریزجانداران را که میتوانند یک کود آلی مناسب و یا با فرآوری مناسب خوراک دام بهین های باشند؛ میسوزانند که باعث فرسایش خاک، آلودگی محیط زیست و فقیر شدن خاک از ریز جانداران مفید می شود. پوسیدن مانده های کشاورزی در خاک فرآیندی است که به کمک آنزیمهای برون یاخت های ریز جانداران انجام میشود و در این فرآیند ریز جانداران از مواد آلی موجود درماند ههای کشاورزی و یا زباله های شهری تغذیه میکنند بنابراین شاید بتوان از این مواد به کمک ریزجانداران به کودهای بیولوژیک مناسب، کمپوست، خوراک دام بیولوژیک دست یافت( ٥). حاصل فرآیند تجزیه زیستی ترکیبات کانی شده ای است مانند دی اکسیدکربن، آب، یون ها، آنزیمها و مواد آلی ساده ترکه پایدارمیباشند. ضمنا بعضی از ماند ههای کشاورزی دارای مواد ضدمغذی هستند که هم برای انسان و هم دام مضر میباشد و هنگامی که عمل تجزیه زیستی صورت می پذیرد این مواد ضد مغذی از بین رفته و یا به میزان چشم گیری کاهش مییابند( ٤). برخی از مواد آلی به کندی و برخی به آسانی فروزینه میشوند( ٥). مواد آلی که دارای C/N بالایی هستند به عنوان کود نمیتوانند مورد استفاده قرار گیرند و با فرآیند تجزیه زیستی مقدار C/N نیز کاهش مییابد( ٦ ). یکی از محصولات مهم استان همدان، سیب زمینی است که پس از برداشت غده ها، مانده های آن عمدتًا سوزانده شده و در منطقه همدان کاربرد ندارد. گروه اندکی از کشاورزان که ادوات کشاورزی مخصوص دارند آن ماند هها را مجددًا به خاک برمی گردانند.از سوی دیگر به دلیل مواد ضد مغذی موجود در سیب زمینی از آن نمی توان به عنوان خوراک دام در جیره نشخوار کنندگان بهره گیری کرد. یکی از ترکیبات موجود در ماند ههای سیب زمینی ترکیبات ازته غیرپروتئینی از جمله آلکالوئیدهایی مثل سولانین است که بصورت آزاد و یا به حالت ترکیبات گلیکوآلکالوئیدهای سولانین و چاکونین میباشد( ٨). سولانیدین و مشتقات آن برای جانوارن و انسان( به مقدار زیاد) سمی بوده و باعث التهاب معده و روده میشوند. از دیگر مضرات سولانین گشادی کبد، ناباروری، التهاب پوست، درد شکم در انسانها و جانوران است. سطح بی خطر گلیکوآلکالوئیدها برای مصرف انسان ١ میلی گرم در کیلوگرم وزن بدن است( ٩) این پژوهش با ٢ هدف دنبال شد . ١ بررسی توان قارچها در تجزیه مانده های سیب زمینی ٢ شناسایی قارچ برتر در کاهش سولانین مانده های سیب زمینی.