CIVILICA We Respect the Science
(ناشر تخصصی کنفرانسهای کشور / شماره مجوز انتشارات از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: ۸۹۷۱)

نقش خاک در آمایش سرزمین

عنوان مقاله: نقش خاک در آمایش سرزمین
شناسه ملی مقاله: SESDC_196
منتشر شده در همایش خاک، محیط زیست و توسعه پایدار در سال 1385
مشخصات نویسندگان مقاله:

بتول کرباسی

خلاصه مقاله:
آمایش سرزمین عبارت از" تنظیم رابطه بین انسان ، سرزمین و فعالیتهای انسان در سرزمین به منظور بهره برداری درخور و پایدار از جمیع امکانات انسانی و فضایی سرزمین در جهت بهبود وضعیت مادی و معنوی اجتماع در طول زمان" است. به عبارت ساده تر انسان با ید آن استفاده ا ی را از سرزم ین به عمل آورد که ویژگی ها ی طبیعی (اکولوژیکی) سرزمین اقتضا می نماید و سپس ا ین و یژگی ها را با نیازهای اقتصاد ی و اجتماعی خود وفق دهد . آمایش سرزمین یافتن مناسب تر ین مکان در راستا ی انواع توسعه انسان است هنگامی که مکان انواع توسعه و یا استفاده ممکن مشخص گرد ید به آراسته نمودن آنها اقدام می نما ید. آما یش سرزمین بهترین ، ارزان تر ین و موثرتر ین راه جهت انجام توسعه پا یدار و حل مشکلات تخر یب مح یط ز یست ، بازده ی اقتصاد ی و رفاه اجتماعی است . آما یش سرزمین به طور کلی شامل سه مرحله است : ۱- تهیه طرح پا یه آما یش سرزمین ، ۲- ته یه طرح آما یش مناطق و ۳- ته یه برنامه ها ی توسعه مناطق . وقت گ یرترین و مشکلتر ین مرحله آما یش سرزم ین ، مرحله دوم آن است که طی آن توانها ی بالقوه و بالفعل سرزمین در مناطق باید تعیین گردند. در آما یش سرزم ین عوامل متعدد طب یعی و اجت ماعی با یستی در نظر گرفته شوند که مهمتر ین عنصر منابع طبیعی خاک می باشد . مطالعه خصوص یات خاک ، پا یه هر نوع پروژه آما یش سرزم ین است .خاک در تع یین کاربر ی زم ین (صنعتی، کشاورز ی و شهر ی) بسیار حائز اهمیت است .اطلاعات خاک در مورد آما یش سرزم ین باعث می شود هم در وقت و هم در هزینه صرفه جویی شود و به ما کمک می کند که با اطمینان در مورد نحوه کاربری سرزمین تصمیم گیری نماییم. جهت مد یریت خاک و حفاظت از آن در آما یش سرزمین شهر ی، به اطلاعاتی در خصوص خواص خاک و موارد موثر بر تخریب خاک مورد ن یاز است . هدف از آم ایش سرزم ین در شهرها ا ین است که ساختمان ساز ی در آنها تابع قوان ین و مقررات ی گردد که کمتر ین تخریب را در بر داشته باشد . در واقع از خاکها ی ارزشمند و حساس با یستی حفاظت نمود و تخر ی ب خاکها ی سطح ی را به حداقل رساند. براساس اصول توسعه پا یدار خاک نبا یستی به گونه ا ی اس تفاده گردد که در آ ینده غ یر قابل استفاده باشد . بنابراین بررس ی خاک یک فاکتور مهم در آمایش سرزمین می باشد. در خصوص آما یش سرزم ین کشاورز ی نیز نیاز به بررسی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، مورفولوژ ی و هیدرولوژی خاک می باشد . پارامترهایی که باید در لایه های سطحی خاک بررسی شوند عبارتند از : CEC ، pH :نسبت کلسیم به من ی زیم، بافت، نفوذپذ یری، ، مقدار آب قابل استفاده و مقدار مواد آلی می باشد یکی از عوامل مهم که با یستی مورد بررسی قرار گیرد تخلیه مواد آلی از خاک است که هر چه میزان آن کمتر باشد از تخریب و تجز یه خاک جلوگ یری م ی شود . در واقع جهت آما یش سرزم ین کشاورز ی ن یاز به اطلاعات زیر می باشد: ۱-خصوصیات ذاتی خاک (خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک) ۲-خصوصیات یا جنبه های محیطی مانند اقلیم، توپوگرافی و پوشش گیاهی (هر گیاه اقلیم خاصی را نیاز دارد) ۳- جنبه های اقتصادی- اجتماعی این سه بخش قسمت اول آمایش سرزمین کشاورزی است و در بخش بعدی بایستی نیازهای گیاهان نیز در نظر گرفته شوند. خاک، مجموعه مواد طبیعی بررو ی پوسته خارجی زمین است که دارا ی موجودات زنده می باشد و قادر به نگهداری گی اه است و دارای خواص و مشخصات ی است که تحت تاث یر عوامل تشک یل د هنده خاک به وجود آمده است . برای پی بردن به خصوصیات ذاتی خاک بایستی Soil surveying انجام گردد. در کشورهای پبشرفته منظور از Soil surveying آمایش سرزمین یعنی برنامه ریزی نمودن برای اراضی می باشد اما هدف از Soil surveyingدر کشورهای جهان سوم یافتن اراضی بیشتر است. Soil surveying در ایران از سال ۱۳۳۱ آغاز شده است که علت آن نیز پروژه های عمرانی در رابطه با آب ی اری (سد ساز ی، زهکشی، تسطیح اراضی) بوده است . این نقشه ها به دل یل محدود بودن هدف و استفاده از سیستم طبقه بند ی قد یم آمریکا بسیار ابتدایی بوده و کاربری آن نیز محدود می باشد. با وجود این که از سال ۱۳۵۱ تهیه نقشه خاک بر اساس سیستم جدید Soil Taxonomy بوده است ول یکن اطلاعات موجود در نقشه ها بس یار محدود بوده و تنها برا ی اهداف خاصی مانند طبقه بند ی اراضی برای آبیاری می توان از آنها استفاده نمود. این در حالی است که نقشه خاک مهمترین فاکتور در آمایش سرزمین است. برای تهیه نقشه خاک ابتدا از پروف یل خاک نمونه بردار ی شده و نمونه ها ی خاک آنال یز و نتا یج در بانک اطلاعات ی ذخیره م ی شوند . مهمتر ین فاکتورهایی که در ته یه نقشه خاک بایستی در نظر گرفته شوند شکل خاک، ساختار زمین، آب و هوا، شیب و کاربری آن است و در این راستا تنها اطلاعات حال حاضر خاک مد نظر نمی باشد بلکه تغ ییر و تبد یل ها جهت شکل گیری و تحول خاک نیز با ی ستی در نظر گرفته شوند . اطلاعات ی که م ی توانند برا ی ا ین هدف استفاده شوند شامل : نقشه ها ی زمین شناسی، کاربر ی زمین در حال و گذشته، اطلاعات ارزیابی خاک Landfill ،مکانهای آلوده و سایر اطلاعات قابل استفاده دیگر می باشد. ،

صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/10650/