کریم آتش نما - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی
احمد گلچین - دانشیار گروه خاکشناسی دانشگاه زنجان
محمد اسماعیلی - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان

سلامتی انسان می تواند در اثر مصرف مواد غذایی آلوده به فلزات سنگین در معرض خطر قرار گیرد. [6]. بخش اعظمی از مواد غذایی آلوده را محصولاتی تشکیل می دهند که گیاهان تولید کننده آنها در محیط و خاک آۀوده رشد کرده اند. در صورتیکه گیاهان در محیط غیر آلوده و یا با آلودگی کم رشد کنند مقادیر اندکی از فلزات الاینده در اندامهای آنها یافت خواهد شد بطوریکه این مقادیر برای سرب حداکثر 5-10 میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک و برای کادمیوم حداکثر 0/1-2/4 میلی گرم در کیلوگرم در ماده خشک گزارش شده است. [5و4] . اما اگر محیط حاوی مقادیر متنابهی از این فلزات باشد گیاهان قادرند بیش از مقادیر ذکر شده، فلزات سنگین را جذب و در بخشهای هوایی و ریشه خود ذخیره سازند [6]. تحقیقات فراوانی در رابطه با نحوه و میزان آلودگی فراورده های گیاهی و عوارض ناشی از مصرف مستقیم آنها صورت گرفته است [6و5] . در این راستا مصرف گیاهان علوفه ای آلوده توسط دام و حیوانات اهلی از دو دیدگاه قابل بررسی است: اول آنکه استفاده از علوفه های آلوده باعث بروز ناراحتی هایی در دوام و حیوانات اهلی از قبیل کاهش تولید شیر وسرعت رشد، کاهش مقاومت نسبت به بیماریها و عفونتها و اختلال درتولید مثل می شود. [1]. دوم آنکه با مصرف فراورده های آلوده دامی، مواد آلاینده وارد چرخه غذایی انسان خواهند شد. هنگامیکه فلزاتی از قبیل Pb , Cd همراه با جیره غذایی به مصرف دام برسد، فلزات مذکور به مدتهای طولانی در کلیه و کبد حیوانات تجمع و ذخیره می شوند. [1]. مسلمان بدون آگاهی از سلامتی اندامهای مذکور مصرف آنها منجر به ورود مقادیر قابل ملاحظه ای از Pb , Cd به بدن انسان خواهد شد. نظر به اینکه یونجه، اسپرس و خلر از مهمترین گیاهان علوفه ای هستند که در جیره غذایی دام و حیوانات اهلی مصرف می شوند، در این تحقیق به بررسی و مقایسه توانایی جذب و میزان تجمع فلزات Pb , Cd در بخشهای هوایی این سه گیاه پرداخته می شود.