کتایون مبشر - فوق لیسانس زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی
سیدمحمد پورمعافی - استادیار زمین شناسی دانشکده علوم زمین - دانشگاه شهید بهشتی
مرتضی خلعتبری - کارشناس ارشد سازمان زمین شناسی کشور

منطقه مورد مطالعه در شمالغرب شهرستان ساوه و شمالشرق روستای علیشار، شمال روستای الویر – شمال غرق آباد با وسعت 200 کیلومتر مربع واقع شده و جزیی از زون آتشفشانی ارومیه – دختر (تبریز – بزمان) است. فعالیتهای آتشفشانی منطقه عموما در دوره های ائوسن میانی و فوقانی و ائوسن فوقانی – الیگوسن تحتانی صورت گرفته اند و نتیجه این فعالیتها، واحدهای آتشفشانی و آتشفشانی رسوبی است. حضور دایک های آپلیتی و توده های نفوذی کوچک مقیاس نشانه فعالیتهای پلوتونیک منطقه است. مهمترین سنگ های منطقه که سنگهای آتشفشانی و آتشفشانی – رسوبی ائوسن هستند و در واحدهای مختلف قرار گرفته اند، شامل انواع توف، گدازه و ایگنمبریت ها هستند. گدازه ها از نظر سنگ شناسی دارای ترکیب بازیک و حد واسط هستند. گدازه های واحد (E6)ba1 در محدوده آلکالن و تولئیتی و گدازه های واحد (E6)ba2 در سری های آلکالن و کالک آلکان قرار گرفته اند. توف ها و اینگنتبریت ها دارای ترکیب حد واسط و اسدی اند که توف ها بیش تر در محدو.ده تولئیتی و آلکالن و ایگنمریت ها در سری آلکالن قرا رمی گیرند. گدازه های واحد (E-O)b در محدوده آلکالن سدیک واقع می شوند. از خصوصیات قابل توجه فعالیتهای آتشفشانی منطقه، گسترش وسیع واحدهای ایگنمبریتی و روند خطی برونزدهای آتشفشانی، همچنین شواهد الودگی (contamination)، آمیختگی (magma mingling) و اختلاط ماگمایی (magma mixing) است که برای اولین بار در منطقه تشخیص و مطرح می شوند. با توجه به تناوب واحدهای اسیدی و بازیک منطقه و نیز نبود لاتیت و کوارتزلاتیت، می توان عنوان کرد که این سنگها دارای منشا دوگانه هستند و مطالعات ژئوشیمیایی ضمن تایید این نظر، مشخص نمود که بخشهای بازیک و حد واسط از ماگمای بازیک مشتعق شده و از گوشته حاصل شده اند و بخشهای اسیدی نتیجه ذوب پوسته اسیدی هستند. عملکرد متناوب فعالیتهای ماگمایی موجب وقوع دگرسانی و دگرگونی بسیار ضعیف در سنگهای منطقه شده است . چنین به نظر می رسد که مجموع فعالیتهای آتشفشانی منطقه در ائوسن و الیگوسن ، تحت شرایط کششی به وقوع پیوسته است.