حبیب ملایی - گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
V.K.S.Dave - گروه علوم زمین دانشگاه رورکی - هندوستان
عبدالمجید یعقوب پور - گروه زمین شناسی دانشگاه تربیت معلم
علی درویش زاده - گروه زمین شناسی دانشگاه تهران

کانسار اسکارنی آهن و مس مزرعه نتیجه متاسوماتیسم توده نفوذی الیگومیوسن با آهکهای کرتاسه می باشد. کانسار سازی در دو مرحله انجام گرفته است. در اولین مرحله کانه ها اکسید آهن همراه با مقداری سولفید و جانشینی آنها به جای کانیهای اسکارنی در درجه حرارت حدود 400 تا 540 درجه تشکیل شده است و دومین کانی زایی با پاراژنز کالکوپیریت و دیگر کانیهای مس مانند: بور نیت، کالکوسیت، کوولیت و اکسیدهای آهن (مگنتیت و هماتیت) همچنین کوارتز، کلسییت و کبریت همراه است. کانی زایی در این کانسار اسکارنی به اشکال پراکنده ، شبکه ای، توده ای و رگه ای است. تویع فراوانی و فازهای مناسب سیالات درگیر بترتیب عبارتند از : رگه های مینرالیزه کوارتز، گرونای عسلی رنگ بای متاسوماتیک اسکارن و کانی های فلدسپات و کوارتز موجود در گرانودیوریت و رگه های کوارتز معمولی که بهترین منبع اطلاعاتی در این مطالعه بوده اند. سیالات درگیر از لحاظ انواع فاز به سه دسته پلی فاز، دو فاز و تک فاز تقسیم می شوند. در بعضی مواقع شمار کریستالهای دختر در سیالات پلی فاز به بیشتر از دو و حتی به چهار نیز می رسد. بیشترین کریستال دختر را هالیتها (Halites) تشکیل می دهند. همراه با آنها گاهی سیلویت، کانی اوپاک و انهیدریت نیز دیده می شود. درجه ذوب یخ (؟؟) سیالات دو فاز عمدتا بین 9- تا 17- درجه سانتی گراد انجام می گیرد. این دامنه تغییرات، شوری بین 10 تا 20 درصد معادل نمک طعام برای این گونه سیالات نشان می دهد. ولی سیالات پلی فاز از نمک گونگی بالا، بین 31 تا 63 درصد نمک معادل NaCl برخوردار هستند. همگون سازی در اکثر سیالات با تشکیل فاز مایع و گاهی با فاز بحار صورت می گیرد و از یک دامنه وسیع 200 تا 520 درجه سانتی گراد برخوردار است. به طور کلی هالیت ها در انواع نمونه ها در دمای 300 تا 435 درجه سانتی گراد ناپدید می شوند. وجود این گونه سیالات با دامنه وسیع درجه همگون سازی و شوری بالا دلیل بر تشکیل کانسار مزرعه از منبع غنی از سیالات کانسار ساز با کمپلکسهای کلرین حرارت بالاست که با کم شدن فشار و رسیدن به شرایط جوش به صورت یک زنجیره بهم پیوسته تشکیل گردیده است. افت حرارت و کم شدن غلظت نمکها به دلیل اختلاط این سیالات با آبهای گرمابی و سطحی حرارت کم و غلظت پایین می باشد. به طور کلی درجه همگون سازی و غلظت بالا و دیگر شواهد ژئوشیمیایی به دست آمده از کانسار اسکارنی آهن و مس مزرعه، از مشخصات بارز یک کانسار متاسوماتیک حرارت بالا می باشد.