بیژن اعتمادی - دانشیار بخش زمین شناسی دانشگاه تبریز
حبیب آل سعدی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی دانشگاه شیراز

معدن خاک نسوز استقلال آباده در جنوب شرقی اصفهان و 10 کیلومتری شمال شرقی آباده در ً8 َ15 31 درجه سانتی گراد عرض شمالی و ً25 َ43 52 درجه سانتی گراد طول شرقی واقع شده است. در منطقه معدنی استقلال سنگهای دونین، کربونیفر پایینی، پرمین، تریاس و سرانجام کواترنر گسترش دارند. نهشته های دونین بیشتر از شیل، فورش سنگ ، ماسه سنگ ، کوارتزیت و آهک ماسه سنگی تشکیل شده اند. میدان معدنی نیز مرتبط با همین سنگها است. بر روی این سنگها نهشته های کربونیفر (سنگ آهک و ماسه سنگ) با ضخامت نزدیک به 300 متر قرار دارند که خود بوسیله آهک و دولومیتهای پرمین پوشیده میشوند. نهشته هتای تریاس شامل سنگ آهک خاکستری، در قسمت جنوبی و شرقی معدن گسترش دارد. بخش وسیعی از منطقه معدنی را نهشته های کواترنر می پوشاند. دایکهای دیابازی و توده های دیوریتی و گرانودیوریتی به سن تقریبی پرمین تا اوایل تریاس سنگهای دیگر منطقه را تشکیل می دهند. دایکهای دیابازی و توده های دیوریتی و گرانودیوریتی در بین سریهای دونین نفوذ کرده اند. این تحقیق برای شناسایی کانیهای رسی معدن خاک نسوز استقلال آباده صورت پذیرفته است. با توجه به اینکه قسمتی که استخراج مواد نسوز از آن صورت می گیرد قیفی شکل (Open pit) می باشد و توده های نفوذی در بین خاکهای نسوز نفوذ نموده اند و در نتیجه باعث تغییرات کانیایی و ژئوشیمیایی آنها شده اند. نحوه نمونه برداری از خاکهای نسوز بر اساس فاصله و دوری و نزدیکی به این نفوذیها صورت گرفته است. در نهایت نتایج حاصله بدین صورت بوده است که نوع کانیهای رسی که در مجاورت و نزدیکی توده های نفوذی قرار داشته با نوع کانیهای رسی که فواصل بیشتری را از توده نفوذی داشته اند متفاوت می باشند در نزدیکی و مجاورت توده های نفوذی کانیهای رسی، کائولینیت، پیروفیلیت، ایلیت، مونت موریلونیت و کلریت با استفاده از روش پراش، پرتوایکس تشخیص داده شد. در صورتی که در خاکهای نسوز با فاصله بیشتر از نفوذ کانیهای رسی ایلیت، پیروفیلیت و کائولینیت با استفاده از روش ذکر شده تشخیص داده شد. روشهای تکمیلی دیگر مانند (Cation Exchange Capasity) C.E.C ظرفیت تبادل کاتیونی و روش (Infraed)IR هم مورد استفاده قرار گرفتند که تایید کننده نتایج فوق می باشد.