فرید مر - استاد بخش زمین شناسی دانشگاه شیراز
هیبت الله دهقانی - کارشناس ارشد زمین شناسی اقتصادی

کانه زایی در منطقه اسفوردی در سری ریز (اینفراکامبرین) که تناوبی از شیل، ماسه سنگ، آهک، دولومیت همراه با سنگهای اتشفشانی است، رخ داده است. عمده ترین کانی آپاتیت می باشد که همراه با کانیهای آهن دار (هماتیت، مگنتیت) یافت می شود. همچنین کانیهای فرعی دیگری نظیر زنوتایم (YPO4) و مونازیت [(Ce1La)PO4] نیز بصورت میانبار جامد در ساختمان آپاتیت حضور دارند. تجزیه های زمین شناسی نشان می دهد که فراوانی عناصر کمیاب (عناصر کمیاب خاکی و عناصر کمیاب معمولی) در این کانسار غیر عادی است. عناصر کمیاب به دوشکل جانشینی و میانبارهای REE دارد در درون ساختمان آپاتیت وجود دارد. در بین عناصر نادر خاکی ، عناصر نادر خاکی سبک (LREE) نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) از فراوانی بالاتری برخوردارند. مطالعات زمین گرماسنجی و زمین شیمیایی نشان میدهد که آهن و آپاتیت معدن اسفوردی احتمالا از یک ماگمای فرابازی تقلیایی کربناتیتی حاصل شد ه و با ریولیت ها ارتباطی ندارد.