ساسان لیاقت - بخش زمین شناسی دانشگاه شیراز
رضا جعفرزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی دانشگاه شیراز

هدف این مطالعه بررسی محیط تشکیل و کانی شناسی افق (B) کانسار بوکسیت جاجرم در شمال غرب استان خراسان است. کوه زو در این ناحیه، از توالی کاملی از رسوبات پالئوزوییک تشکیل شده است که مهم ترین سازندهای آن سازند آهکی مبارک، سازند دولومیتی الیکا و سازند شیلی، ماسه سنگی و رسی شمشک است. در این منطقه دو افق بوکسیت وجود دارد:1) افق A مربوط به پرمین میانی که در مرز سازند مبارک و الیکا قرار دارد، 2) افق B مربوط به تریاس بالایی که در مرز فرسایشی الیکا و شمشک و در قاعده شمشک قرار دارد. در بعضی مناطق، در قاعده سازند شمشک، سنگ های بازالت آلکالی گزارش شده که نتیجه فاز کششی بعد از کوهزایی سیمرین پیشین است و متحمل ترین منشٱ برای بوکسیت می باشد. چینه شناسی منطقه، یک توالی رسوبی پیشرونده را نشان می دهد که بوکسیت در یک محیط حاشیه قاره ای رسوبگذاری کرده است که در اثر پیشروی دریا به محیط ساحلی دلتایی و دریایی کم عمق تبدیل شده است. مطالعه ی مقاطع نازک و صیقلی، بافتهای ائولیتی، پیزولیتی و دانه ریز را نشان می دهد. تجزیه های XRD، کانی های دیاسپور، هماتیت، کائولینیت، شاموزیت، و به مقدار کمتر آناتاز، روئیل، پیریت، کلسیت، مگنتیت،... را نشان می دهد. شرایط تشکیل کانی های اصلی فوق، اسیدی ضعیف تا بازی ضعیف (9-6:PH) و اکسیدان ضعیف، خنثی تا احیایی است. انحلالپذیری یون های آلومینیم در این محدوده از PH، به صفر می رسد و آلومینیم محلول به صورت کانی های اکسید و هیدروکسید نهشت می شود.