سید محسن طباطبایی منش - گروه زمین شناسی دانشگاه اصفهان
مرتضی شریفی - گروه زمین شناسی دانشگاه اصفهان

گستره ی مورد بررسی رشته کوه هایی از شمال شرق تا شمال غرب گلپایگان را با امتداد شمال غرب-جنوب شرق در برگرفته و در نوار دگرگونی سنندج- سیرجان قرار می گیرد. پس از مطالعه آمفیبولیت ها در منطقه گلپایگان برای بررسی محیط زمینساختی آن، در اینجا محیط زمینساختی بازالت ها را به عنوان سنگ منشٱ آمفیبولیت ها که از دگرگونی سنگ های ماگمایی بازالتی حاصل شده اند، مورد بررسی قرار می دهیم. بازالتهای مربوط به محیط های زمینساختی متفاوت بجز تفاوت های مربوط به عناصر اصلی ، دارای مقادیر متفاوتی از عناصر فرعی هستند. این تفاوت ها در مقدار عناصر فرعی، برای تشخیص محیط زمینساختی سنگ های بازالتی قدیمی که اکنون تغییر شکل یافته اند( دگرگون شده) سودمند است. عناصر Y, Ti و Zr احتمالاً مناسب ترین عناصر برای این منظور می باشند، زیرا این عناصر در حین دگرگونی درجه پایین و متاسوماتیسم، دارای تحرک زیاد نیستند. مطالعه میزان فراوانی عناصر کمیاب و جزیی (Y, Rb, Ba, Nb, Zr, Sr, K, Ti و...) در آمفیبولیت های منطقه و مقایسه آن با بازالتهای معاصر نقاط مختلف زمینساختی، نشان می دهد که فراوانی مطلق این عناصر به مقادیر بازالت های درون صفحات (بازالت های قاره ای و بازالت های جزایر اقیانوسی) نزدیک تر است. جهت تعیین سری و موقعیت زمینساختی آمفیبولیت ها در منطقه، از نمودار تغییرات نسبی (Yx3 و Zr و Ti/1000) و نمودار تغییرات نسبت Zr/Y در برابر Zr مربوط به محیط های زمینساختی متفاوت استفاده شده است. براساس این نمودارها، بیشتر نمونه ها با آتشفشانی درون صفحه ای (WPB) بیشترین همخوانی و همزادی را دارند.